نقش سواد دیجیتال و خودمراقبتی در بزه دیدگی در فضای مجازی

افزایش استفاده ازفضای مجازی توسط کاربران نوجوان که افزایش احتمال بزه‌دیدگی آنها رادراین فضامتاثر ازعوامل مختلف به‌دنبال داشته،ضرورت مطالعه بر روی این عوامل رابیش ازپیش آشکارمی‌سازد. بر این اساس،هدف پژوهش حاضرشناسایی نقش سواددیجیتال وخودمراقبتی دربزه‌دیدگی درفضای مجازی است.

پژوهش حاضر، با استفاده ازروش توصیفی ازنوع همبستگی انجام شد.جامعه پژوهش شامل کلیه دختران وپسران نوجوان 13تا 18ساله شهرتهران بودندکه 278 نفر از آن‌ها بااستفاده ازروش نمونه‌گیری گلوله برفی مجازی به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند.شرکت‌کنندگان در این پژوهش به مقیاس سواددیجیتال برای نوجوانان، پرسشنامه خودمراقبتی در فضای مجازی و پرسشنامه بزه‌دیدگی حاصل از آزاررسانی سایبری به صورت آنلاین پاسخ دادند.به‌منظور اجرای پژوهش، نشانی اینترنتی پرسشنامه و مقیاس برای نمونه‌های اولیه ارسال شد و آن‌ها نیز برای افراد دیگر ارسال کردند و این زنجیره تا آخرین نمونه ادامه یافت. تحلیل داده‌های پژوهش از طریق تحلیل همبستگی اسپیرمن و تحلیل رگرسیون چندگانه با استفاده از ‌نرم‌افزار SPSS نسخه 22 انجام شد.

یافته‌ها:

 یافته‌های پژوهش نشان داد بین سواد دیجیتال و خودمراقبتی در فضای مجازی و ابعاد بزه‌دیدگی در فضای مجازی رابطه منفی و معنی‌دار وجود دارد و فقط میان مهارت اطلاعاتی و بزه‌دیدگی جنسی رابطه معنی‌دار برقرار نیست. همچنین از میان متغیرهای پیش‌بین هم خودمراقبتی در فضای مجازی و هم سواد دیجیتال- به جز عدم پیش‌بینی‌کنندگی مهارت اطلاعاتی در هر سه بعد بزه‌دیدگی در فضای مجازی- به ترتیب پیش‌بینی‌کننده-های مهم در بزه‌دیدگی در فضای مجازی به ویژه در بعد آبرویی میباشند.

نتیجه‌گیری: 

یافته‌های پژوهش حاضر، اهمیت توجه به نحوه استفاده از فضای مجازی توسط نوجوانان و تدبیر و کاربست راهکارهایی برای تقلیل عوامل موثر و مرتبط با بزه‌دیدگی و آسیب در فضای مجازی و ضرورت آموزش در حوزه خودمراقبتی در فضای مجازی و سواد دیجیتال را از سوی والدین و نظام تعلیم وتربیت جهت استفاده ایمن از این فضا، مورد تاکید قرار می‌دهد.