بررسی روند تکامل متابولیکی بذرهای زبان گنجشک شمال ایران (Fraxinus excelsior) با استفاده از تغییرات آنزیمها و کاتیوتها

این بررسی در دو استان شمالی کشور (گیلان و مازندران)، در مورد درختان زبان گنجشک (ون) انجام شده است. در استان مازندران در دو ارتفاع 80 متر و 1100 متر از سطح دریا و در استان گیلان در سه ارتفاع جلگه ای (10 متر)، پایین بند اسالم (450 متر)، میان بند (700-1000 متر) و بالا بند اسالم (1000-2300 متر) انجام شده است. بعد از انجام مطالعات زیست محیطی و یادداشت برداری های لازم پایه های زبان گنجشک هر قطعه مطالعاتی انتخاب شده اند. مطالعات زیست محیطی و تفسیر مولفه های اکولوژیکی، ثابت کرده اند که به دلیل بهم خوردن اکوسیستمهای طبیعی مناطق جنگلی ایران، بذرهای اغلب پایه های طبیعی زبان گنجشک پوک بوده و همچنین به علت تردد بیش از اندازه دام، زادآوری طبیعی در پاره ای از مناطق تحت مطالعه مشاهده نشده است. از مرحله ظهور جوانه گل در درختان تا مرحله رسیدن ظاهری بذرها (پاییز تا پایان آبان ماه سال بعد) نمونه برداری انجام شده است. نمونه برداری ها و آزمایش ها در سه سال متوالی انجام شده است. نمونه ها عصاره گیری شده و تغییرات کمی و کیفی پروتئین ها و آنزیم پراکسیداز بوسیله پلی آکریل امید ژل اکتروفورز و روش های اسپکتروفتومتری اندازه گیری شده است. همچنین تغییرات کیفی پراکسیداز در برداشتهای مختلف با یکدیگر مقایسه شده اند. کاتیونهای سدیم، پتاسیم و کلسیم نیز در زمانهای مختلف نمونه برداری با استفاده از دستگاه فیلم فتومتر اندازه گیری و مقایسه شده اند. این نتایج از تغییرات کمی و کیفی پروتئینها، آنزیمها و ایزوآنزیمهای پراکسیداز در زمانهای نمو نه برداری حکایت می کنند. جوانه ها قبل از باز شدن دارای کمترین تعداد باندهای ایزوآنزیمی و حداقل فعالیت پراکسیداز و پروتئین بوده اند. در فاصله زمانی تیر و مرداد پروتئینها و آنزیم پزاکسیداز هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی (تعداد باندهای ایزوآنزیمی) در بیشترین حد خود بوده اند. در زمان رسیدن کامل بذرها آنزیم پراکسیداز در حداقل خود بوده و منطقه استقرار مولکولهای ایزوآنزیمی محدود به مناطق مولکولهای سنگین بوده است. از نظر تعداد نیز، باند های ایزوآنزیمی حداقل را نشان داده اند. تغییرات کمی پروتئین کم و بیش با تغییرات پراکسیداز هماهنگ بوده است. طی دوره تکامل بذرها میزان کاتیونهای سدیم، پتاسیم و کلسیم نیز مرتب تغییر کرده است. تغییرات عنصر سدیم به مراتب بیش از دو عنصر کلسیم و پتاسیم بوده است. عنصر سدیم خود را به عنوان یکی از کاتیونهای موثر در تکامل متابولیکی بذرها معرفی کرده است. تحت تاثیر تیمارهای مختلف شامل برداشت فصلی (اوایل شهریور، اواخر شهریور، اوایل و اواخر مهرماه) مدت 15 روز نگهداری در دماهای 8 − و 4 درجه سانتیگراد و تیمارهای غذایی آب مقطر و آب اکسیژنه، تیمار برداشت اواخر شهریور ماه (حدود یک ماه و نیم قبل از تغییر رنگ بذرها)، در دمای 8 − درجه به مدت 15 روز و محیط غذایی آب اکسیژنه بهترین پاسخ را داده اند (شرایط شاهد با درصد صفر جوانه زنی، به حدود 100% رسیده است.)