بررسی نماد انگور و ماهیت آن در قرآن همراه با انعکاس در گچبری های مسجد جامع نایین و کاخ المشتی

ادیان باستانی بر پایه رسوم‌های آیینی برای سپاسگزاری از نعمت‌های خدا، همواره محصولات زراعی خود را که شامل انگور، انجیر، انار و زیتون و... بود، به معابد می‌بردند تا شاید مورد توجه و لطف خدا قرار گیرند. از جمله، مراسم تبرک انگور در قدیم در تاکستان‌ها انجام می‌شد و سپس سهمی ‌هم به پرندگان اختصاص می‌یافت. انگور در اساطیر ایرانی، نمادی برای خون انسان که نیروی اصلی حیات است، شمرده می‌شد. همچنین درخت انگور در اسطوره‌ها، نماد خرد است. یک شاخه درخت انگور، نماد ایزدان، کشاورزی، باروری و مظهر زندگی و بی‌مرگی است. در آیین میترایی، یکی از نقوش مورد استفاده، خوشه‌های انگور است. این نمادها و نقش‌های انگور می‌توانند به اشکال مختلف ظاهر شوند. ما در تمدن هیتی نیز با یکی از این نقش‌ها برخورد می‌کنیم. در نقاشی متعلق به تمدن هیتی، هدیه پادشاه مشروب مقدس، به خدا حک شده است. در تمدن یونان، هدف آن این بود که خدا دیونیسوس را با نماد انگور نشان دهند. در اساطیر یونان، انگور نماد باروری است. وقتی به تاریخ نگاه می‌کنیم، می‌توان گفت که انگور به طور کلی نمادی از فراوانی و ثروت است. به همین دلیل، اگر بپرسید منظور از یک خوشه انگور چیست، می‌توان گفت که عموما در مکان‌هایی که ثروت و فراوانی زیاد است، استفاده می‌شود. پاسخ‌های متعددی برای این سوال وجود دارد که نشان خوشه انگور به چه معناست؟ که در این مقاله با روش تحقیقی-توصیفی، به بررسی این نماد در ادیان مختلف پرداخته و سپس با توجه به قراین و مدارک موجود در گچبری‌های مسجد جامع نایین، مورد مقایسه با کاخ المشتی در اردن بپردازیم. لذا این پژوهش سعی در اثبات این فرضیه دارد که مفاهیمی نظیر باروری، حیات، قدرت، پیروزی و امثال آن در نقوش به‌کار رفته در معماری دو بنا اشتراک دارند.