مطالعه خصوصیات رویشگاهی و مرتع کاری گیاه دارویی Dracocephalum Lindbergii Rech.f در منطقه گودالی سلاخ بجنورد

بادرنجبویه یکی از گیاهان دارویی ایران و از خانواده نعناعیان است که در رویشگاه های طبیعی شمال شرق کشور یافت می شود. به منظور شناخت خصوصیات بوم شناختی این گونه جهت معرفی برای مرتعکاری در اراضی دیم و استفاده در صنایع دارویی و همچنین جلوگیری از تخریب رویشگاه های طبیعی گونه، این بررسی در طی سالهای 1400-1397 در سطح رویشگاه و دیمزار مرتعکاری شده در شهرستان بجنورد انجام شد.

مشخصات بارش، دما، اقلیم، اندازه گیری متغیرهای رویشی ارتفاع، قطر کوچک و قطر بزرگ تاج پوشش، تراکم، پوشش تاجی، تولید و تجزیه فیزیکی و شیمیایی خاک برای گیاه در رویشگاه آن انجام گرفت. به منظور مرتعکاری گیاه بادرنجبویه، دیمزاری اختصاصی در ارتفاع 1500 متری از سطح دریا در دامنه شمالی واقع در منطقه گودالی سلاخ انتخاب گردید. به دو روش تقسیم بوته و نشاءکاری عملیات کاشت انجام شد. جهت تجزیه و تحلیل آماری داده های بدست آمده از آزمون t مستقل و روش آنالیز مولفه های اصلی استفاده شد.

نتایج حاکی از آن است که این گونه در منطقه مورد مطالعه با اقلیم نیمه خشک سرد و بارندگی متوسط سالانه 295 میلی متر، دمای متوسط سالانه 11/28 درجه سانتی گراد رویش مناسبی دارد. این گیاه در شیب دامنه های شمالی، جنوبی، شرقی و غربی در ارتفاع 1200 تا 1900 متری از سطح دریا در مناطق سنگلاخی پراکنش یافته است. خاک منطقه مورد مطالعه آهکی با بافت شنی لومی می باشد. تجزیه و تحلیل مولفه اصلی نشان داد که متغیرهای شن، سیلت، درصد آهک، مواد آلی و ظرفیت تبادل کاتیونی همبستگی معنی داری با محور اول داشتند و 37/2 درصد تغییرات را توضیح دادند. میانگین پوشش تاجی و عملکرد در رویشگاه و دیمزار مرتعکاری شده به ترتیب 0/147 و 57/91 درصد و 2/83 و 1619/68 کیلوگرم در هکتار بود.

نتایج پژوهش حاضر می تواند الگوی مدیریتی مناسب برای کشاورزان، برنامه ریزان و سیاست گذاران، در راستای حفاظت خاک و گیاه در مناطق مشابه ارایه نماید.