خاورمیانه؛ محور تغییر در سیاست خارجی ژاپن؛ از دنباله روی تا استقلال

پایان جنگ جهانی دوم و شکست ژاپن در جنگ نقطه عطفی در تاریخ این کشور محسوب می شود. این واقعه نه تنها زمینه افول هژمون ژاپن به عنوان یک قدرت بین المللی را رقم زد بلکه زمینه ساز تغییر سیاست خارجی این کشور از یک قدرت بزرگ به یک بازیگر دنباله رو گردید. تاریخ ژاپن در دوره پسا جنگ جهانی دوم گویای تغییر جهت گیری سیاست خارجی آن در مقاطع مختلف است که همگی آن ها به نوعی به منطقه خاورمیانه ارتباط دارد. حال این سوال مطرح می شود که چرا خاورمیانه به نقطه کانونی تغییر سیاست خارجی ژاپن تبدیل شده است؟ در این رابطه به نظر می رسد وابستگی اقتصادی ژاپن به نفت منطقه در دوره پسا جنگ جهانی دوم تا به امروز موجب تاثیرپذیری سیاست خارجی این کشور از تحولات منطقه خاورمیانه بوده است. اگر امنیت و اقتصاد را دو پایه سیاست خارجی ژاپن در دوره پس از جنگ جهانی دوم بدانیم اولی به دلیل شکست ژاپن در جنگ مزبور از امریکا باعث دنباله روی از آن گردید؛ اما در مورد اقتصاد، شرایط خاص داخلی ژاپن در دوره پسا جنگ از یک سو و تصمیمات دولتمردان امریکایی از سویی دیگر، زمینه ساز سمت گیری متفاوت ژاپن در طول پنج دهه اخیر بوده است. در این مقاله با توجه به هدف گذاری سیاست داخلی کلان ژاپن برای نایل آمدن به پیشرفت های اقتصادی در دوره پسا جنگ جهانی دوم و تاثیرگذاری آن بر رفتار این کشور در عرصه بین الملل سعی بر آن است در چارچوب نظریه های واقع گرایی و لیبرالیسم نهادگرا به تحلیل تغییر سیاست خارجی ژاپن طی چند دهه گذشته در پرتو تحولات خاورمیانه پرداخته شود.