بررسی چالش‏های تامین مالی موسسات پژوهشی دولتی در ایران

فعالیت‏های پژوهشی لازمه توسعه کشورهاست و این امر تقاضا برای منابع مالی پژوهش را افزایش داده است. هدف از این مطالعه، شناسایی چالش‏های تامین مالی موسسات پژوهشی دولتی در ایران (با تمرکز بر موسسات پژوهشی ستادی وزارت عتف) و پیشنهاد راهکارهای قانونی برای رفع آنهاست. بدین منظور مصاحبه‏های نیمه‏ساخت‏یافته با خبرگان انجام و پس از پیاده‏سازی، کدگذاری و تحلیل نتایج با استفاده از نرم‏افزار مکس‏کیودا 2020 چالش‏های مزبور ذیل پنج گروه طبقه‏بندی شده که به ترتیب از حیث تعداد چالش‏ها عبارتند از: پایین بودن اثربخشی هزینه‏کرد و کارایی فرآیند مصرف منابع، ضعف نظام ارزیابی برای تامین مالی عملکردمحور موسسات، ضعف عملکرد هیات امنا، هیات رییسه در ارتباط با تامین مالی و عدم استقلال موسسات در هزینه‏کرد منابع، تنوع سازوکارهای تامین مالی و افزایش فشار بر موسسات برای افزایش درآمد اختصاصی. بخشی از این چالش‏ها با اصلاح و تقویت قوانین مرتبط قابل رفع است، برای مثال می‏توان به اصلاح ساختار بودجه و بودجه‏ریزی مبتنی بر عملکرد با توجه به تفاوت ماهیت پژوهش و فعالیت ‏های اجرایی و تمایز موسسات از منظر ماموریت‏گرایی، ایجاد سازوکار‏های انعطاف‏ پذیر‏تر و رقابتی ‏تر ضمن توجه به هدایت فعالیت‏ ها، تعیین اولویت ‏ها، استقلال موسسات و تعیین اولویت سازوکارها و نظارت بر منابع مالی دولتی توسط یک نهاد ملی اشاره کرد.