زمان گذران در نگاه بیقرار خیام

معمای پیچیده هستی، همواره، همچون رازی سر به مهر، کنجکاوی آدمی را برانگیخته و او را در درازنای زمان به خود مشغول داشته است. اندیشمندان جهان، با درنگ در این معمای مبهم، هر کس به شیوه ای، پندارهای خویش را بازگفته است. حکیم عمرخیام نیشابوری از اندیشه ورزان نامدار ایرانی ست که در سروده های اندک خود، پرسشهایی ژرف و شگرف در انداخته و برای آسودن شدن از دست این پرسشهای جانگزای بی پاسخ راه هایی را پیش نهاد و بازگفته است.
ژرفای اندیشه خیام را از عمق همین درنگها، پرسشها و تردیدهای بنیادین می توان دریافت و شخصیت او را از لابه لای همین سؤالات جسارت آمیز می توان بازشناخت. او وقتی در گذر پرشتاب زمان، ناخرسند، به حیرتی آمیخته به بدبینی دچار می شود، به این باور می رسد که هیچ چیز "حقیقی تر" از "دمی" که در آن به سر می برد و لحظه ای که در آن نفس می کشد، نیست. پس بهترین راه زندگی را برای خود و دیگران در آن می بیند که این دم را غنیمت بشمارند و فرصت خود را بیهوده از دست ندهند و آشکارا سفارش می کند که:چون بوده گذشت و نیست نابود پدید خوش باش، غم بوده و نابوده مخوربا توجه به این که مضمون "غنیمت شمردن فرصت" و "زیستن در حال" از مضمونهای بنیادین رباعی های خیام است، در این نوشته کوشیده شده است تا این موضوع به اندازه توان، بررسی شود.