ژیوشیمی رسوبات پلایای سبزوار: کاربرد آن در تعیین موقعیت تکتونیکی و شرایط آب وهوای دیرینه

پلایای سبزوار در شرق کویر بزرگ ایران مرکزی با مساحت حدود 2648 کیلومتر مربع واقع شده است. در این پژوهش به طبقه بندی، تعیین سنگ منشا، هوازدگی و موقعیت تکتونیکی رسوبات پلایای سبزوار با استفاده از آزمایش پراش اشعه ایکس (XRD)، فلورسانس اشعه ایکس (XRF) و میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) بر روی رسوبات پلایا پرداخته شده است. نتایج بیانگر وجود کانی های آواری و تبخیری مانند کوارتز، ایلیت، پالیگورسکیت، کلسیت، دولومیت و هالیت در رسوبات است. مقایسه بین مقادیر اکسید های اصلی و عناصر فرعی رسوبات با مقادیر پوسته بالایی قاره ای نشانگر غنی شدگی برای Fe2O3، CaO، Na2O، MgO، MnO، As، Co، Cr،Ni ، Cu، Pb، Sr، Y و Zn و تهی شدگی برای SiO2، Al2O3، K2O، TiO2، P2O5، Ba، Ce، Nb، Rb، V و Zr است. رسوبات بر اساس داده های ژیوشیمیایی و کانی شناسی از نوع واکی هستند. بررسی شاخص های ژیوشیمیایی Al2O3/SiO2، K2O/Na2O، Fe2O3+MgO، Cr/V و Y/Ni بیانگر ترکیبات حدواسط تا مافیک است. میزان شاخص های هوازدگی شیمیایی در ناحیه منشا با استفاده از روش CIA بین 32 تا 48 و برای روش CIX در حدود 43 تا 64 بوده است. همچنین بررسی مقادیر SiO2 در مقابل مقادیر Al2O3+K2O+Na2O نشان دهنده آب وهوای خشک در ناحیه منشا است. نتایج بیانگر یک موقعیت تکتونیکی فعال برای رسوبات پلایای سبزوار است.