تاثیر محرک اسیدسالیسیلیک بر میزان زیست توده و برخی ویژگی های بیوشیمیایی ریشه های مویین گیاه شابیزک (.Atropa belladonna L)

تولید سریع و انبوه متابولیت های ثانویه از طریق روش های شیمیایی عمدتا پرهزینه، مشکل و غیرممکن است. با توجه به اهمیت اقتصادی این متابولیت ها و تولید اندک آنها در گیاهان دارویی، راهکارهایی مانند کشت ریشه های مویین و استفاده از محرک های زیستی و غیرزیستی برای افزایش این متابولیت ها پیشنهاد شده است. تجمع تروپان آلکالویید آتروپین در شابیزک (.Atropa belladonna L) اهمیت زیادی در صنعت داروسازی دارد. در این پژوهش، با استفاده از سویه A7 باکتری آگروباکتریوم رایزوژنز (Agrobacterium rhizogenes)، ریشه مویین تراریخت در گیاه شابیزک تولید شد. تراریختی ریشه های مویین به وسیله آزمون PCR مورد تایید قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون PCR صحت تکثیر قطعه bp780 برای ژن rolB را در ریشه های مویین تراریخت نشان داد. در ادامه این تحقیق، اثر غلظت های مختلف (صفر، 125، 250 و 500 میکرومولار) اسیدسالیسیلیک در دو زمان تیمار 24 و 48 ساعت بر میزان تولید آتروپین، میزان رشد گیاه و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی در ریشه های مویین شابیزک بررسی شد. داده های جمع آوری شده به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار تجزیه واریانس شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر غلظت اسیدسالیسیلیک بر کلیه صفات معنی دار بود (P<0.01). اثر زمان بر میزان آتروپین و آسکوربات پراکسیداز و اثر متقابل تیمار در زمان بر میزان آتروپین، کاتالاز و گایاکول پراکسیداز معنی دار بود(P<0.01, 0.05) . نتایج نشان داد که اثر غلظت های مختلف اسیدسالیسیلیک به طورکلی موجب کاهش معنی دار رشد ریشه های مویین در مقایسه با کشت های شاهد شد و کمترین میزان وزن تر و خشک ریشه های مویین (79/2 و 148/0 گرم) در غلظت 500 میکرومولار اسید سالیسیلیک در مقایسه با شاهد (76/6 و 273/0گرم) بدست آمد. بااین حال، براساس آنالیز GC/MS، بیشترین میزان آتروپین (11 برابر بیشتر از شاهد) در تیمار 250 میکرومولار اسیدسالیسیلیک در مدت زمان 24 ساعت بدست آمد. بیشترین میزان فعالیت آنزیم کاتالاز و گایاگول پراکسیداز، به ترتیب در غلظت های 250 و 125 میکرومولار اسیدسالیسیلیک به مدت 24 ساعت و بیشترین میزان فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز در غلظت 250 میکرومولار اسیدسالیسیلیک در مقایسه با شاهد بدست آمد. براساس نتایج، چنین استنباط می شود که محرک اسیدسالیسیلیک در غلظت های پایین، برای علامت رسانی سلول مفید بوده و باعث تحریک تولید متابولیت های ثانویه شده اما در غلظت های بالا، موجب اختلال در رشد ریشه های مویین می شود.