جامعه بهائیان عکا

پس از مرگ بهاءالله، موسس بهاییت، پسرش عباس افندی بنا به وصیت پدرش به رهبری رسید. طبق وصیت نامه قرار بود پس از او برادر ناتنی اش محمدعلی جانشین او شود، اما بهاییان به علت خصومت بین دو برادر منشعب شدند. یک گروه به غرب روی آورد و خود را به تدریج کاملا از اسلام جدا کرد؛ درحالی که گروه سنتی تلاش داشت جدایی خود را در محدوده تعالیم و باور اولیه بهایی حفظ کند. در این مقاله به طور مشخص به جناح سنتی تر، مستقر در عکا، که امروزه نماینده نوعی گرایش آیینی است، می پردازیم. بسیاری از اعضای خانواده بهاء و بسیاری از نزدیک ترین یاران او از محمدعلی حمایت کردند. عبدالبهاء ظاهرا از حمایت بهاییان کم اهمیت در عکا و اکثریت بهاییان خارج از عکا برخوردار بود، ولی در مدت کوتاهی موفق شد به رهبر جریان اصلی بهایی، تبدیل شود. عبدالبهاء رهبر بهاییان، در آخرین سال های حکومت ترک ها در فلسطین، آشکارا با انگلیسی ها در تماس نزدیک بود. پس از جنگ، بسیاری از بهاییان عکا، بابت خدماتشان به بریتانیا، از دولت قیمومت بریتانیا، به عنوان جایزه و پاداش، در مجاورت عکا زمین دریافت کردند. در آن دوره، بهاییان عکا گرچه یک فرقه محسوب می شدند، اما گروهی کاملا مسلمان باقی ماندند. خود عبدالبهاء قبل از خروج از عکا، در سال های آخر حکومت عثمانی، اتاقی اختصاصی در مسجد جامع عکا داشت و در مواقعی، پیشنمازی در مسجد را به عهده داشت. آخرین نواده بازمانده از نسل بهاء نیز امروزه همچنان یکی از مراجعه کنندگان جدی به مسجد است. عبدالبهاء در سال 1921 درگذشت و پسر کوچک دختر بزرگ خود، شوقی افندی را به عنوان جانشین خود تعیین کرد. گروه اصلی بهاییان ایرانی عکا، حتی آن هایی که از عبدالبهاء جدا نشدند، جانشینی شوقی افندی را، به عنوان رهبری بهاییت، تایید نکردند. همچنین پسران دیگر بهاء، در زمان مرگ عبدالبهاء هنوز زنده بودند. مهم ترین آن ها محمدعلی بود که بنا به وصیت بهاء باید جانشین عبدالبهاء می شد. برخی از خانواده های بهایی عکا با به قدرت رسیدن شوقی افندی، جریان اصلی بهایی را در مخالفت با او ترک کردند. دیگران، ازجمله نزدیکان و اعضای خانواده خود شوقی، مانند مادر و دو برادرش، به دلیل عدم تمایلشان به پیروی از دستورات خودسرانه و متکبرانه شوقی، طرد و تکفیر شدند. مطرودین و ناقضین اولیه به تدریج تقریبا همه بهاییان ایرانی ساکن عکا و درواقع فلسطین را شامل شدند! اکنون جمعیت شهر عکا 35000 نفر است که یهودیان حدود سه چهارم آن را تشکیل می دهند و بقیه عرب هستند. در میان اعراب، حدود 80 درصد مسلمان و بقیه مسیحی اند. بهاییان عکا گروه بسیار کوچکی هستند و در زندگی پرتلاطم سیاسی جامعه دخالتی ندارند. آنان برخلاف آنچه از گروهی وابسته به بنیان گذار آیین و نزدیک ترین پیروان او انتظار می رود، درظاهر، هیچ نشانه ای از دین داری خاص بهایی نشان نمی دهند. معاشرت اندکی میان خانواده های بهایی عکا وجود دارد. رهبران مرکز حیفا، به مصلحت می دانند که وجود بهاییان مخالف در عکا را نادیده بگیرند. توافقی بین اداره امور دینی اسراییل با مرکز حیفا حاصل شده که بر اساس آن بهاییان از آزادی مذهبی در اسراییل برخوردارند، اما از تبلیغ در این کشور، چه در میان یهودیان و چه در میان اعراب، خودداری خواهند کرد.