تعیین میزان تغییرات اجزای اصلی زهر زنبورعسل در سه فصل و چند منطقه جغرافیایی ‏ایران

زنبورعسل حشره ای کوچک با محصولات پرفایده ی بسیاری است. زهر یکی از این محصولات بوده که فواید درمانی و ارزش تجاری بالایی دارد. عوامل بسیاری بر زهر زنبور و اجزاء اصلی آن یعنی ملیتین، آپامین و فسفولیپاز A2 تاثیر گذارند. در این پژوهش اثر فصل و موقعیت جغرافیایی بر اجزاء اصلی زهر، طی سه فصل بهار، تابستان و پاییز در 8 شهر، در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار (کندو) بررسی شده است. آنالیز نمونه های زهر مناطق مختلف با دستگاه HPLC نشان داد که اجزاء نامبرده زهر به غیر از آپامین (339/0= میزان همبستگی  همبستگی با فصل نداشتند. میانگین پروتیین، ملیتین و فسفولیپاز A2 نمونه ها، در طول 3 فصل تفاوت معنی داری نداشت (05/0<p). حداکثر میانگین درصد ملیتین (15/63 %) و فسفولیپاز A2 (19/8%) در بهار، و آپامین (03/4%) و پروتیین (89/48 میکروگرم بر 100 میلیگرم) در تابستان بود. بیشترین میزان پروتیین و آپامین زهر مربوط به شهر کرج (به ترتیب 28/50% و 33/4%)، بیشترین میزان ملیتین شهر خرم آباد (82/66%) و بیشترین میزان فسفولیپاز A2مربوط به شهر بیرجند (85/8%) بود. تاثیراتی که فصل از طریق دما بر روی ترکیبات زهر می گذارد می تواند علاوه بر تاثیر مستقیم بر زنبورعسل و غدد تولید زهر، از طریق تاثیر بر پوشش گیاهی منطقه و یا وجود تغییرات فصلی در ترکیبات زهر در کنار تاثیر موقعیت جغرافیایی بازتابی از تفاوت پوشش گیاهی باشد.