دولت در فلسفه سیاسی جان لاک و کارل مارکس:رویکرد تطبیقی-انتقادی

جایگاه دولت، همواره ذهن سیاست مداران و اقتصاددانان را به خود معطوف ساخته است. دولت ها بسته به اعمال رویکردهای متفاوت، نقش های مختلفی را بر عهده می گیرند. از دیدگاه تاثیرگذاری دولت بر جوامع، دو دیدگاه رقیب وجود داشته، که از اندیشه های دو فیلسوف سیاسی برجسته، ریشه گرفته اند: جان لاک و کارل مارکس. در دیدگاه جان لاک دولت به منزله موجودیتی میانجی، محدود و مشروط، مبتنی بر اصل رضایت و با هدف ایجاد صلح و رفاه همگانی بر مبنای قرارداد اجتماعی و حق شورش همگانی در مواقع ناکارآمدی و سرپیچی از قانون، و در دیدگاه کارل مارکس مفهوم دولت مبتنی بر سه نظر مختلف: دولت به عنوان ابزار سرکوب طبقه کارگر، دولت به منزله داور یا میانجی، و در نهایت دولت به عنوان تابعی از متغیر زیربنای اقتصادی، می باشد. مفهوم دولت در معنای داور یا میانجی در دو نظریه لاک و مارکس دیده می شود. در دیدگاه مارکس، دولت در نظام سرمایه داری مانند ابزار تحکیم بخش این نظام عمل می کند و با پیروزی پرولتاریا و تا زمان شکل گیری کمونیسم، وجود آن امری ضروری، و پس از آن، حذف دولت مد نظر است. حال آنکه در دیدگاه لیبرال لاک، وجود دولت امری ضروری و تداومی می باشد و ایده دولت امانت دار مورد توجه است. در نتیجه، در دو دیدگاه رقیب با توجه به تعابیر مطرح شده، مفهوم دولت به لحاظ ایفای نقش به جز دولت در نقش داور یا میانجی در سایر موارد متفاوت، از نظر ضرورت وجودی در کوتاه مدت در مسیر هم گرایی، و اما تداوم وجود آن مسیر واگرایی را نشان می دهد.