فرایند تحول روحی در نظریه تغیر حال محمد غزالی و تحول معنوی کنت پارگامنت

یکی از موضوعات مورد توجه مکاتب مختلف، رشد و تحول معنوی انسان در مراحل مختلف زندگی است. این موضوع گاهی در حوزه های روانشناسی و عرفان به گونه های مشابهی تبیین و تفسیر می شود. از جمله نقاط مشترک این پدیده در دو حوزه مذکور مسیله فرایند تحول است که از دیدگاه نویسندگان متون عرفانی و همچنین پژوهشگران حوزه روانشناسی نظمی مشخص و معین دارد. در حوزه عرفان اسلامی، محمد غزالی از جمله نویسندگانی است که در بررسی و تبیین مقامات توبه به این موضوع توجه نشان داده است. او در آثار متعدد خویش از این موضوع با عنوان تغیر حال یاد کرده است و آن را شامل سه مرحله علم، حال و عمل می داند. در حوزه روانشناسی نیز کنت پارگامنت، یکی از ابعاد تحول روحی انسان را تحول معنوی می داند که شامل سه مرحله آگاهی ، رهاسازی و جایگزینی است. در این مقاله نظریات هر دو نویسنده به روش توصیفی -تطبیقی به منظور تبیین فرایند تحول روحی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نتیجه این پژوهش نشان خواهد داد که فرایند تحول روحی در حوزه های روانشناسی معنویت گرا و عرفان اسلامی به سبب پیوند با امور مقدس و متعالی از روندی یکسان و مشابه برخوردار است.