بررسی تشکیل و تکامل خاک های گچی مناطق جیرفت و عنبرآباد، جنوب استان کرمان

جهت مدیریت بهتر خاک های گچی، آگاهی از پراکنش و ویژگی های مختلف آن ها ضروری می باشد. پژوهش حاضر به منظور مطالعه نحوه تشکیل، طبقه بندی، میکرومورفولوژی و کانی شناسی خاک های گچی در مناطق جیرفت و عنبرآباد، جنوب استان کرمان انجام گرفت. برای این منظور هفت خاکرخ، جانمایی، تشریح و نمونه برداری شدند. نمونه های خاک تحت آزمایش های مرسوم فیزیکوشیمیایی، میکرومورفولوژی و کانی شناسی رس قرار گرفتند و در نهایت خاک های منطقه بر اساس دو سیستم رده بندی آمریکایی (2014) و طبقه بندی جهانی (2015) نام گذاری و مقایسه شدند. سازندهای مارن گچی در ارتفاعات، منشا گچ در خاک های منطقه مورد مطالعه می باشد. خاک های منطقه بر اساس سیستم رده بندی آمریکایی در دو زیر رده جیپسیدز و سالیدز و بر اساس سیستم طبقه بندی جهانی در سه گروه مرجع جیپسی سولز، سولونچاک و سلونتز قرار گرفتند. بررسی مقاطع نازک نشان دهنده وجود پوشش و بلورهای عدسی شکل گچ و پوشش رس می باشد. بلورهای عدسی شکل گچ در خاک هایی با بافت ریز مشاهده شدند. پوشش های رس مشاهده شده در دو افق ناتریک و آرجیلیک، به ترتیب به دلیل نقش پراکندگی سدیم و اقلیم مرطوب تر گذشته می باشد. مطالعه کانی شناسی رس نشان دهنده وجود کانی های ایلیت، کلریت، اسمکتیت، کایولینیت، سپیولیت و پالیگورسکیت در خاک های منطقه می باشد. وجود گچ در خاک و نیز سازندهای تبخیری موجود در منطقه باعث تشکیل کانی های پالیگورسکیت و سپیولیت در خاک شده بود. بین میزان پالیگورسکیت و سپیولیت با میزان اسمکتیت ارتباط معکوسی مشاهده شد، به طوری که به دلیل هوادیدگی بیشتر طی اقلیم مرطوب تر گذشته و با کاهش میزان گچ، بر میزان اسمکتیت افزوده شده و از میزان کانی های پالیگورسکیت و سپیولیت کاسته شده است.