بررسی تجمع عناصر آرسنیک، سرب و مس در بافت عضله گونه های قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) و ماهی سس (Barbus barbus) ساکن رودخانه سیروان کردستان

ماهی ها به عنوان منبع مهم تامین کننده پروتیین، آلاینده ها و به ویژه فلزات سنگین را از محیط‎های آبی دریافت و در بافت های بدن خود انباشته می کنند که این موضوع از نظر ایمنی غذایی حایز اهمیت است. بنابراین، این پژوهش با هدف بررسی تجمع عناصر آرسنیک، سرب و مس در بافت عضله گونه های قزل آلای رنگین کمان و ماهی سس صید شده از رودخانه سیروان استان کردستان در سال 1398 انجام یافت.

در این پژوهش توصیفی، پس از انتخاب پنج ایستگاه نمونه برداری در طول رودخانه، در مجموع تعداد 30 عدد از دو گونه ماهی صید شد. پس از هضم اسیدی نمونه ها، غلظت عناصر به روش طیف‏سنجی نوری پلاسمای جفت شده القایی (Inductively Coupled Plasma-Optical Emission Spectrometry: ICP-OES) خوانده شد و پردازش آماری نتایج نیز توسط نرم افزار SPSS انجام یافت.

میانگین غلظت عناصر آرسنیک، سرب و مس در بافت عضله ماهی قزل آلا به ترتیب برابر با 022/0، 034/0 و 078/0 میکروگرم در گرم و در ماهی سس نیز به ترتیب برابر با 018/0،  012/0 و 042/0 میکروگرم در گرم بود. هم چنین، مقایسه آماری میانگین غلظت عناصر با رهنمود FAO/WHO، ATSDR، FDA و EU نشان داد که میانگین غلظت همه عناصر کم تر از بیشینه رواداری بوده است.

اگرچه در زمان اجرای پژوهش مصرف ماهیان مورد مطالعه از حیث نرخ تجمع عناصر در بافت عضله ماهی تهدیدی را متوجه سلامتی مصرف کنندگان نمی کند، اما عدم مدیریت اصولی اراضی مجاور رودخانه به ویژه اراضی زیرکشت می تواند منجر به ورود انواع آلاینده ها از جمله فلزات سنگین و باقی مانده آفت کش ها و کودهای شیمیایی و آلی از طریق تخلیه زه آب کشاورزی به رودخانه شده و ضمن تجمع آلاینده ها در بافت های بدن آبزیان ساکن، سلامت مصرف کنندگان را نیز با مخاطره مواجه کند.