تاثیر افت آب های زیرزمینی بر مخاطرات فرونشست زمین در دشت دهگلان، استان کردستان

در دهه های اخیر رشد سریع جمعیت، افزایش سطح زیر کشت آبی و تعداد چاه ها و به دنبال آن افزایش نیاز آبی موجب شده که استحصال بی رویه از منابع آب زیرزمینی افزایش یافته و در نتیجه ژرفای دستیابی به سطح آب شدت یابد. منطقه پژوهش بخشی از حوضه آبریز دریای خزر به مساحت تقریبی 50083 هکتار در شرق استان کردستان در شمال غربی ایران است. در این پژوهش برای بررسی وضعیت سطح آب زیرزمینی و نوسان های عمق آن از داده های 34 حلقه چاه مشاهده ای و همچنین برای بررسی پدیده فرونشست در منطقه 8 از تصویر ماهواره سنتینل-1 در بازه زمانی 2021-2014 استفاده شد. روش تحقیق شامل تحلیل آماری تغییرات سطح آب های زیرزمینی و تداخل سنجی تصاویر راداری بوده است. نتایج تحقیق نشان داد که در سال های 2014 تا 2021، دشت دهگلان به میزان 12- تا 32- سانتی متر دچار فرونشست شده است. بدین صورت سالانه در این مناطق به طور متوسط 6 سانتی متر فرونشست رخ داده است. الگوی کامل فرونشست دشت دهگلان و بررسی پروفیل ها و نقشه های تراز آب، روند مرکز- غرب و جنوب غربی دارد و حداکثر فرونشست مربوط به بخش های مرکز و غرب است. بنابراین انطباق مناطق دچار فرونشست و منحنی های افت تراز سطح ایستابی آب بهره برداری از منابع آبی زیرزمینی بیانگر برداشت بیش از مقدار تغذیه آبخوان بوده که سبب افزایش تنش موثر در رسوبات شده است، زیرا پهنه های فرونشست بر مناطق افت سطح آب های زیرزمینی منطبق اند یا در نزدیکی آنها قرار دارند. به بیان دیگر این انطباق مکانی در دشت مرتفع دهگلان بیانگر این است که علت فرونشست دشت های مرتفع، افت سطح آب های زیرزمینی است و در نتیجه دشت های مرتفع در مقابل مخاطره فرونشست آسیب پذیرترند.