تحلیل پرداخت دیه در قتل های عمدی اتانازی از سوی پزشک یا کادر درمانی در پرتو قرآن و قاعده عدالت

پژوهش حاضر تلاش می کند مساله پرداخت دیه در قتل های عمدی اتانازی از سوی پزشک یا کادر درمانی را با تاکید بر ادله قرآنی، فقهی و حقوق ایران مورد بررسی و تحلیل قرار دهد تا از رهگذر این بررسی های حکم حقوقی و فقهی این مساله مبرهن گردد.

این پژوهش با روش مطالعات کتابخانه ای و به شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده است که با مراجعه به متون قرآنی، روایی، حقوقی و فقهی اطلاعات لازم به دست آمده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

اتانازی یا هومرگی(euthanasia) که به معنی «مرگ خوب» است، در اصطلاح، شرایطی است که در آن بیمار بنا به درخواست خودش به صورت طبیعی و آرام بمیرد. کسانی که در شرایط این نوع از مرگ قرار دارند، بیشتر افراد دارای ویژگیهای بیماران لاعلاج یا افرادی که از یک بیماری سخت روانی (اختلال افسردگی اساسی و...) رنج می برند و با رضایت خود، از افرادی مثل پزشکان معالج یا پرستاران یا افراد خانواده خود بخواهند که به آن ها در مردن کمک کنند. اکنون این پرسش وجود دارد که اگر پزشک یا کادر درمان از روی ترحم و دلسوزی و با رضایت این افراد دست به قتل این افراد بزنند آیا باید دیه بپردازند یا خیر؟ با رجوع به کتابهای فقهای عظام بدست می آید که نوعی شهرت بلکه بالاتر اجماع در این زمینه شکل گرفته، مبنی بر قصاص و اینکه قاتل در برابر قتلهای متعدد ، تنها قصاص خواهد شد. اما آنگاه که این حکم شرعی به قاعده عدالت عرضه می شود، این سوال در ذهن ایجاد می شود که این نوع قصاص در برابر کدام قتل رقم می خورد. مفاد کلی اصل قرآنی «النفس بالنفس» اکنون چگونه  قابل تبدیل است. بر این مناط و ملاک فرضیه محقق آن است که اقتضای قاعده عدالت و بلکه اقتضای سایر ادله قرآنی و شرعی موجود در قتلهای عمدی متعدد، حکم به پرداخت دیه افزون بر قصاص می باشد. چرا که در قتل عمدی چند نفر کشته شده و خانواده های مقتول از دو جهت متضرر می شوند که قصاص تنها یک جنبه آن را دربر گرفته و جنبه جبران و پرداخت دیه باقی می ماند و از طرف دیگر قتل تنها در برابر یک نفس قرار می گیرد و سایر نفوس پاسخ روشنی دریافت نمی کنند. از مهمترین یافته های تحقیق آن است که قاعده عدالت به عنوان یک قاعده مبنایی و محوری در ارتباط با احکام شرعی و با رعایت عنصر زمان و مکان می تواند به بازخوانی و تبیین احکام شرعی کمک ویژه و دقیقی را داشته باشد.

با استناد به آیات و قواعد عام قرآنی و اصول و قواعد حقوقی و فقهی به ویژه قاعده «عدالت» می توان گفت عدم پرداخت دیه در قتل های متعدد اتانازی از سوی مرتکب، خلاف عدل و انصاف قرآنی، مخالف نظم عمومی و مصلحت فقهی است و عدالت اقتضا می نماید حکم به پرداخت دیه گردد.