تجزیه و تحلیل کتاب اسلام نص گرا: تاریخ و عقاید اخباریان شیعه (شرح و ارزیابی پروژه اخباری پژوهی رابرت گلیو)

پژوهش های مرتبط با اندیشه فقهی امامیه در دهه های اخیر پیشرفت چشم گیری داشته و صورت بندی بسیاری از مباحث را تغییر داده است. پژوهندگان تلاش کرده اند از کلیشه های موجود فاصله بگیرند و با نگاهی متفاوت به تاریخ فقاهت بنگرند، اما هنوز پژوهش ها در ابتدای مسیر قرار دارد. رابرت گلیو از جمله پژوهندگانی است که با فاصله گرفتن از خوانش عقل ستیزانه از اخباریان، شناسایی تنوع در میان علمای اخباری، قرار دادن دغدغه یقین در کانون نظریه اخباری و نیز نفی تلقی پروتستانتیستی ازآموزه های اخباریان تلاش ارزشمندی برای شکلی از تاریخی نگری در برنامه پژوهشی خود انجام داده است که البته تمام و کمال نیست. انتقاد وارد به رهیافت نظری گلیو این است که در کار او گونه ای ذات گرایی در مقوله بندی علما به اخباری و اصولی مشاهده می شود. چنین برمی آید که گلیو خط تقسیم ستبری میان دو گروه از علمای امامیه می کشد و به این ترتیب به جای مطالعه بازنمایی ها و فهم های کنش گران تاریخی تعبیرهایی چون اخباری و اصولی را به مثابه واقعیت هایی انضمامی درنظر می گیرد، درحالی که از چشم اندازی تاریخی مفاهیم، تعاریف و مقوله ها نیز خود پدیدارهایی تاریخی هستند.در این مقاله با تمرکز بر کتاب اسلام نص گرا تلاش کرده ایم به کمک روش تحلیل مضمون و تحلیل متنی دستاوردهای پژوهشی این شیعه شناس را بررسی انتقادی کنیم و ظرفیت ها و نیز محدودیت های آن را نشان دهیم.