بنیان های نهادی دولت در جمهوری اسلامی ایران؛ طرح ایده ای تازه در باب حکمرانی

دولت سنتی ایران در اواخر دوره قاجاریه دچار زوال و انحطاط گردید و امکان استمرار آن وجود نداشت. پس از آن نهاد دولت طی ادوار تاریخی مختلف تحول نمود و این فرایند تا دوره جمهوری اسلامی تداوم یافت. پرسش اصلی در مقاله حاضر این است که بنیان های نهادی دولت در جمهوری اسلامی کدام است؟ فرضیه ما بر مبنای رویکرد نهادگرایی تاریخی این است که بنیان های نهادی دولت در ایران امروز متاثر از میراث نهادی دولت سنتی، تحول نهادی دولت در مقطع سرنوشت ساز انقلاب مشروطه، وابستگی به مسیر نفت از دوره پهلوی و تحول نهادی دولت در مقطع سرنوشت ساز انقلاب 1357 است. از این رو دولت در ایران پس از انقلاب اجزای مختلفی از دولت سنتی، دولت مشروطه و دولت اسلامی را در خود ترکیب نموده است. این عناصر که در ترکیبی ناسازگار با یکدیگر قرار گرفته اند دارای بنیان های معرفتی و ریشه های تاریخی متفاوتی بوده و به همین دلیل ساخت درونی دولت را دچار تعارض نموده اند. در این پژوهش جهت تبیین ماهیت منحصربه فرد دولت در جمهوری اسلامی به صورتبندی تیوریک جدید با عنوان «دولت مانتیکوری» پرداخته ایم. بر این مبنا فهم منطق درونی دولت، چگونگی شکل گیری و استمرار سیاست های کلان در حوزه های مختلف و در نتیجه آسیب شناسی حکمرانی در جمهوری اسلامی، مستلزم فهم ماهیت مانتیکوری دولت، میراث نهادی و ریشه های تاریخی آن می باشد.