ارزیابی سازگاری و پایداری عملکرد دانه و بررسی برخی از ویژگی های زراعی ژنوتیپ های نخود زراعی (Cicer arietinum L.)، در شرایط دیم
با توجه به افزایش بی رویه جمعیت و شرایط نامساعد محیطی و بخصوص تنش های متنوع و معضل کم آبی، ارزیابی ژنوتیپ های گیاهی در محیط های متنوع، امری اجتناب ناپذیر است. اثر متقابل یا برهمکنش ژنوتیپ و محیط می تواند بهعنوان ابزاری در دست اصلاح گران گیاهی قرار گیرد تا بهکمک آن بهترین ژنوتیپ ها/ارقام را در محیط های رشد گیاهان (در یک یا چندسال) برگزینند. لذا این تحقیق جهت ارزیابی جمعیتی از ژنوتیپ های نخود زراعی در طی چند سال متوالی در غرب کشور جهت اطلاع از پایداری و سازگاری عملکرد دانه آنها صورت گرفت.
این آزمایش بهمنظور بررسی پایداری عملکرد دانه در 108 ژنوتیپ نخود زراعی در سال های زراعی 1398-1397، 1399-1398 و 1400-1399 در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. با اجرای دقیق عملیات کاشت، داشت و برداشت، در طی دوران رشد و پس از برداشت، صفات عملکرد دانه، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه (اصلی و فرعی) یادداشت برداری گردید.
نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ صفات ارتفاع بوته، عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد شاخه در بوته،اختلاف معنی دار وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه نشان داد که ژنوتیپ شماره 10 دارای بالاترین مقدار عملکرد (54/038 گرم) بود. معنیدار شدن اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، بیانگر واکنش متفاوت ژنوتیپها در محیطهای مختلف بوده و لذا امکان تجزیه پایداری ژنوتیپها وجود داشته و بدین منظور از مدل GGE بای پلات به همراه برخی از نتایج روش AMMI و نیز مدل مختلط (AMMI در ترکیب با BLUP) استفاده شد. بر اساس مدل GGE دو مولفه اول، 76/3 درصد از تنوع کل عملکرد دانه را توجیه نموده و در این رابطه، ژنوتیپ های 1، 26، 60 و 101 به عنوان ژنوتیپ ایده آل انتخاب و همچنین ژنوتیپ های شماره 32، 69، 76، 89، 90، 94، 98 و 108 در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها به عنوان ژنوتیپ های مطلوب و محیط چهارم (سال سوم-کرمانشاه) نیز به عنوان محیط ایده آل درنظر گرفته شدند.
در این تحقیق با توجه به برتری برخی از ارقام نخود زراعی در دو ناحیه معتدل و سرد از نظر پایداری و بالا بودن عملکرد دانه، این ارقام می توانند بهعنوان گزینه های مناسب جهت معرفی رقم انتخاب شده و یا بهعنوان والدین تلاقی ها در برنامه های آتی به نژادی این گیاه مورد استفاده قرار گیرند.
اثر متقابل ، پایداری ، حبوبات ، سازگاری ، میانگین اسمی ، GGE بای پلات
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.