تحلیل بلاغی توصیفات سه منظومه عامیانه کردی

داستان های عامیانه، از جنبه ها و ابعاد مختلف، از جمله بعد بلاغی شایسته بررسی هستند. در این مقاله، سه داستان کردی «شورمحمود و مرزینگان»، «شیخ فرخ و خاتون استی» و «شیخ صنعان» که به اهتمام قادر فتاحی قاضی گردآوری شده، از نظر بلاغی تحلیل و بررسی شده است. توصیفاتی که در این داستان ها آمده، متناسب با اندیشه و زندگی گویشوران کرد، جلوه های بلاغی ویژه ای یافته است. ضمن بررسی بلاغی توصیفات داستان های مذکور، آن ها را با نمونه های مشابه در متون نظم فارسی و اشعار عامیانه تطبیق داده ایم. حاصل این تحلیل و تطبیق ها آن است که این سه منظومه عامیانه کردی از نظر فکری و زبانی، شباهت زیادی به سبک دوره خراسانی دارند و به لحاظ انواع ادبی نیز از نوع غنایی هستند؛ اما در مقایسه با نمونه های متون نظم فارسی، عنصر تشبیه در آن ها بسامد زیادی دارد. جست وجوهای بیشتر در تحلیل بلاغی داستان های مذکور نشان داد بلاغت تشبیه محور این داستان ها با بلاغت اشعار عامیانه، به ویژه دوبیتی های عامیانه، همانندی هایی دارد؛ اما نمونه های متعددی نیز در این داستان ها وجود دارد که خاص و منحصربه فرد است و در حدود جست وجوی نگارندگان، مشابهی برای آن ها در ادبیات رسمی و اشعار عامیانه یافت نشد.