تبارشناسی، کلید شناسایی، پراکنش و وضعیت حفاظتی اعضای جنس Chondrostoma Agassiz, 1832 (Actinopterygii; Leuciscidae) در ایران

کپورماهیان پوزه دار Chondrostoma یکی از جنس های خانواده کپورماهیان سرمخروطی Leuciscidae است. اعضای این جنس در ایران از لحاظ تبارشناسی چندان مورد مطالعه قرار نگرفته اند. خلال سال های 1400-1392 از حوضه های آبریز کاسپین، تیگریس، اصفهان و کر نمونه برداری انجام شد. برای ترسیم نقشه پراکنش اعضای این جنس در نرم افزار ArcMap 10.7 استفاده شد. برای ارزیابی وضعیت حفاظتی از نسخه 3/1 فهرست سرخ IUCN و نرم افزار GeoCAT استفاده شد. ژن Cytb نمونه ها با استفاده از دستگاه ترموسایکلر تکثیر و پس از خالص سازی توالی یابی شد. درخت تبارشناسی با استفاده از نرم افزار Mrbayes و RaxML ترسیم شد. در 87 ایستگاه از حوضه های آبریز تیگریس، اصفهان و کاسپین اعضای جنس کپور پوزه دار یافت شدند. بر اساس ارزیابی فهرست IUCN گونه های C. cyri و C. regium در طبقه کم ترین تهدید و گونه های C. esmaeilii و C. orientale در طبقه در معرض انقراض قرار گرفتند. بیش ترین میزان فاصله ژنتیکی به میزان 4/74 بین دو گونه C. esmaeilii و C. cyri و کم ترین میزان فاصله ژنتیکی به مقدار 1/40 بین دو جمعیت C. regium در حوضه رود عاصی و تیگریس محاسبه شد. با توجه به نتایج ترسیم درخت تبارشناسی در این مطالعه تک نیایی در جنس Chondrostoma به اثبات نرسید. با توجه به عدم حضور گونه های Squalius berak، Alburnus sellal در مکان مرجع کپور پوزه دار اسماعیلی و قرار گرفتن هاپلوتایپ های آن در کنار دیگر گونه های جنس Chondrostoma در درخت تبارشناسی فرضیه دو رگه بود آن رد گردید.