تاریخ تعلیل در نحو

از دیر باز نحویان برای اثبات قضایای نحوی و قطعیت بخشیدن سخن خویش، کلام خود را با برهان و استدلال همراه می ساختند اما در میزان بهره مندی از استدلال ها و براهین اختلاف داشتند. با تکامل قواعد نحوی این اختلاف سلیقه ها سبب گرایش بسیاری از دانشمندان نحو به تعلیل در مباحث نحوی شد و ثمره ی آن پیشرفت و تحول مباحث استدلالی ، براهین و قیاس در نحو بود.نخستین مرحله ی تعلیل با علتهایی ساده در نحو آغاز شد و پس از آن با هدف آموزش مباحث نحوی مسیر رو به رشد خود را ادامه داد تا جایی که در قرن سوم و چهارم با گروه  عظیمی از نحویان مواجه می شویم که به تعلیل های فراوان در نحو پرداختند و کتاب هایی صرفا استدلالی تالیف کردند . فزونی این استدلال ها سبب پیچیدگی مباحث نحوی شد و پنجره ای نو مقابل مخالفان تعلیل در نحو گشود .ره آورد مخالفت گروهی از نحویان با این نوع تعلیل،تلاش عده ای از دانشمندان برای آسان تر کردن هر چه بیشتر مباحث نحوی بود.در این مقاله چگونگی راه یابی تعلیل در نحو، سیر تکاملی آن و ویژگی های تعلیل در هر مرحله مورد بررسی قرار گرفته است و هدف از این بررسی بیان سیر تاریخی این تکامل و تغییرات شگرفی است که در هر مرحله در قواعد نحوی رخ داده است تا در ضمن آن تلاش دانشمندان نحو در ثمر بخشیدن آموزش هر چه بهتر قواعد نحو روشن گردد.