تحلیلی بر اصالت زاگرسی روایت «کاوه و ضحاک»

«کاوه و ضحاک» روایتی اسطوره ای در فرهنگ و ادب کردی است که در ادب فارسی بیشتر با نام «فریدون و ضحاک» شناخته است. این عنوان متفاوت، گویای تفاوت های بنیادین در ساختارها و درونمایه های دو روایت هم هست و نشان می دهد که روایت ها در دو اقلیم جدا از هم تکامل یافته اند. این روایت اسطوره ای از دیدگاه های مختلفی بررسی شده که پاره ای از این بررسی ها به زمان و مکان شکل گیری آن می پردازد. در این باره دو رویکرد وجود دارد: نخست رویکرد تاریخی که آن را بازگوکننده سقوط مادها در زاگرس می داند؛ دوم رویکرد فرهنگی که به دلیل پیشه آهنگری کاوه، آن را به روزگار پیدایی شهرنشینی در دوره اشکانی نسبت می دهد. رهیافتی انضمامی در این رویکرد، مکان پیدایی روایت را خراسان می شناساند. جستار حاضر، به شیوه توصیفی تحلیلی و با دلالت یابی از شواهد درون روایی، این روایت را اسطوره ای (و نه تاریخی) می داند که از زاگرس برآمد و به جاهای مختلف، از جمله خراسان سیر کرد و در این مسیر، دگردیسی هایی را به خود دید و عناصر تازه تری را به ویژه از آیین زرتشتی پذیرفت و در پردازش نهایی، سر از شاهنامه ها درآورد.