تاثیر ملاتونین بر برخی ویژگی های فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گشنیز (Coriandrum sativum L.) و شوید (Anethum graveolens L.) تحت شرایط تنش شوری

دو گونه دارویی گشنیز (Coriandrum sativum L.) و شوید (Anethum graveolens L.) گیاهانی علفی و یکساله از خانواده چتریان هستند که کاربردهای متعددی در صنایع دارویی و غذایی دارند. ملاتونین در گیاهان به عنوان محرک زیستی یا مولکول تحریک کننده رشد مورد ارزیابی قرار گرفته است و موجب افزایش تحمل به تنش های زنده و غیرزنده و بهبود رشد و توسعه گیاه می شود. این پژوهش در قالب آزمایشی فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام در سال 1400 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل پنج سطح شوری (صفر، 40، 80، 120 و 160 میلی مولار) و دو سطح محلول پاشی برگی ملاتونین (صفر و 100 میکرومولار) است. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که با افزایش سطح تنش شوری کاهش معنی داری در سطح احتمال 5 درصد در پارامترهای اندازه گیری شده در دو گیاه گشنیز و شوید مشاهده شده است. با این حال، کاربرد ملاتونین سبب کاهش اثرات منفی تنش شوری در دو گیاه شده است، به طوری که در سطح شوری 160 میلی مولار کلرید سدیم کاربرد ملاتونین به ترتیب سبب افزایش 6 و 61/3 برابری وزن تر و خشک شاخساره گیاه گشنیز شده است. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که ملاتونین اثر معنی داری در سطح احتمال 1 و 5 درصد بر روی همه پارامترهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی اندازه گیری شده در هر دو گیاه دارد. گونه، تنش شوری، ملاتونین و اثرات متقابل آنها دارای تاثیر معنی داری در سطح احتمال 1 درصد بر روی میزان پرولین و فنل کل بوده است. نتایج نشان داد که با افزایش سطح شوری میزان پروتیین کل در هر دو گیاه گشنیز و شوید کاهش یافته است، ولی میزان این کاهش در نمونه هایی که تحت تیمار ملاتونین قرار گرفته بودند کمتر می باشد. در گیاه گشنیز میزان کاهش پروتیین کل در سطح شوری 160 میلی مولار نسبت به شاهد 31/42 درصد می باشد ولی این کاهش در نمونه هایی که تحت تیمار ملاتونین قرار گرفتند 9/28 درصد بود. به طور کلی می توان گفت که کاربرد خارجی ملاتونین سبب تعدیل اثرات منفی تنش شوری شده و بنابراین می توان از ملاتونین جهت بهبود رشد گیاهان تحت تنش استفاده کرد.