بررسی انتقادی مقاله یوسف در دائره المعارف اسلام

ریوون فایرستون مقاله یوسف (Yusuf) در دایرهالمعارف اسلام را به دو بخش قرآنی و متون پساقرآنی تقسیم کرده است که بسیار الهام‏بخش و از نقاط قوت این مدخل است؛ زیرا قصه پردازش‏شده یوسف در متون پساقرآنی که تحت تاثیر عهد عتیق، اسراییلیات، روایت قصاص و ادبیات عامه مردم قرار دارد با داستان یوسف قرآن از زمین تا آسمان متفاوت است. فایرستون، گرچه به تفاوت قصه یوسف صدیق در قرآن و عهد عتیق اشاره کرده، ولی نتوانسته است این تفاوت را به دقت پیگیری کند. نوشتار حاضر به روش توصیفی - تحلیلی به بررسی و نقد این مقاله بر اساس گزارش قرآن و تبیین آن در احادیث صحیح اسلامی پرداخته است. ازجمله نقدهای واردشده بر متن مقاله که در شمار دستاوردهای این جستار هم قرار می‏گیرد، می‏توان به تحلیل این مسایل اشاره کرد که آیا برادران، یوسف را به کاروانیان فروختند؟ آیا واکنش حضرت یعقوبj در فراق یوسف، گریه و زاری بود؟ آیا او از زنده بودن یوسف بی‏خبر بود؟ چرا یوسف صدیق پس از تعبیر خواب ملک مصر، از زندان بیرون نیامد و از پادشاه مصر تقاضای رسیدگی به دست‏بریدن چند زن درباری را کرد؟ چرا پس از اعتراف آن زنان و همسر عزیز مصر به بی‏گناهی یوسف در محضر ملک مصر، خبری از عزیز مصر نیست و پادشاه مصر یوسف صدیق را به جای او به عزیزی مصر انتخاب می‏کند؟ آیا پس از کوچ آل یعقوب به مصر، یوسف هنوز عزیز مصر است؟ اگر یوسف در این زمان ملک (پادشاه) مصر باشد، پدر و مادر و برادران یوسف به سجده نیفتادند؛ بلکه مطابق آداب و رسوم دربار پادشاهان، خدمه دربار پادشاهی مصر به هنگام جلوس یوسف و پدر و مادرش بر عرش (تخت پادشاهی: «رفع ابویه علی العرش») سجده و تعظیم کردند.