بررسی غنا در تلاوت از منظر قرآن و فقه

بررسی تطبیقی و میان رشته ای موضوع «غناء» در لغت، قرآن کریم، فقه اسلامی و روایات وارده در خصوص تلاوت کلام الله، با هدف تبیین جایگاه و حکم شرعی به کار گیری این فن در خوانش هنری کلام وحیانی ، محور اصلی بحث این مقاله است . «غناء» در لغت به معنای مطلق آوا و صدا یا خواندن با صوت زیبا و کشیده با نوعی ترجیع و طرب و یا صدای آواز مناسب با مجالس معصیت گفته شده است . در قرآن کریم، «غناء» مصادیقی چون: «قول زور»، «شهادت زور»، «لغو»، «استفزاز به صوت شیطان»، «لهو الحدیث» و «سمود» دارد که دستور به اجتناب و اعراض از این موارد شده است؛ زیرا انحرافات دینی و اخلاقی، انسانی را در پی دارد . در فقه شیعه ملاک اصلی حرمت غناء، اشتمال آن بر لهو، باطل و طرب انگیزی یا تکلم به امر باطل است و در فقه اهل تسنن، صوت یا آواز اگر به صورتی باشد که جز احتمال حرمت در آن راه نداشته باشد، حرام یا مکروه و در غیر این صورت مباح دانسته شده است . در صورتی که غناء را به معنای مطلق صدا یا آوا بدانیم، حکم فقهی خاصی بر آن مترتب نیست . در روایات اسلامی، تغنی به قرآن در تلاوت، اگر به معنای قرایت با الحان و اصوات خوش باشد با رعایت اصولی چون تحزین، ترتیل، خشوع و تدبر در قرآن، مورد توصیه روایات اسلامی است و اگر به معنای استغناء و ملازم بودن با قرآن اخذ شود، از بحث غناء خارج خواهد بود .