بررسی سیر تحول افعال پیشوندی گویش دیباجی از منظر دستوری شدگی

هدف پژوهش حاضر، بررسی سیر تحول تاریخی افعال پیشوندی گویش دیباجی است. یکی از مهم ترین پدیده ها در دگرگونی زبان ها پدیده دستوری شدگی است که طی آن، مقولات واژگانی به تکواژهای دستوری تبدیل شده یا مقولات دستوری، دستوری تر و مقیدتر می شوند. فرایند عکس دستوری شدگی، دستوری زدایی نام دارد. در مقاله حاضر، روند تحول افعال پیشوندی گویش دیباجی را بررسی می کنیم تا به پاسخ این پرسش دست یابیم که آیا در سیر تحول افعال پیشوندی گویش مذکور، دستوری شدگی رخ داده است یا اینکه این افعال، دستخوش دستوری زدایی شده اند. برای رسیدن به پاسخ این پرسش، ناگزیر به بررسی تحول پیشوندهای فعلی و پیدایش این افعال در دوره های گذشته پرداختیم و بر اساس مطالعه متون کهن زبان های ایرانی نشان دادیم پیشوندهای این افعال در دوره باستان، اقلام واژگانی بوده اند که در معرض مقوله زدایی قرار گرفته و با به دست آوردن نقش دستوری و تبدیل شدن به وند، به شکل کنونی درآمده اند. سپس با ارایه تحلیلی نشان خواهیم داد که در اتصال پیشوندهای قاموسی به افعال بسیط و شکل گیری افعال پیشوندی، فرایند دستوری زدایی رخ داده است. روش انجام این پژوهش از نوع توصیفی، تحلیلی و تطبیقی است و داده های پژوهش به صورت میدانی، از مصاحبه با گویشوران این گونه زبانی جمع آوری شده است. در این پژوهش، بیش از سیصد فعل پیشوندی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.