بازنمایی پیوند خودآگاهی و شادی در غزلیات شمس

شادی از جمله هیجانات و عواطفی است که امروزه در روانشناسی مثبت گرا، مورد توجه بسیار است و از دیرباز نیز حکیمان و عارفان در شناخت و چگونگی ارایه و به کارگیری آن در سخنان و آثار خویش سعی وافری کرده اند. به همین دلیل واکاوی و ارایه درست این دیدگاه ها از طریق بررسی متون و معرفی گزاره های دقیق آنها به مخاطبان، میتواند مسیرهایی را برای مثبت اندیشی و شاد زیستن روشن کند و از طریق تامل، تمرکز، تلقین و تفکر در مورد آموزه های به دست آمده از متون ادبی و عرفانی، راه شناخت را ابتدا در ذهن هموار کند و در نهایت با تکرار باورهای این تعالیم، بتواند به راهکاری شایسته برای رسیدن به شادی بینجامد. این پژوهش با همین هدف به واکاوی منظر شادی و پیوند آن با خودآگاهی در اندیشه مولانا در غزلیات وی میپردازد.

شیوه پژوهش تحلیل محتوای کیفی مضمونی و جامعه آماری تمامی غزلیات مولانا موسوم به غزلیات شمس است.

غزلیات مولوی در محورهای گوناگونی پیوند میان شادی و خودآگاهی را نشان میدهد. از جمله شناخت طرح ازلی انسان که ناظر به دریافت نقاط قوت و تواناییهای اوست؛ دریافت نسبت انسان با خدا و این جهان؛ تجربه عشق (مولوی عشق به خدا و دیگر انسانها را سبب شادی میداند)؛ دوری از خصومت و دشمنی و در مرحله عالی فهم لطیفه عشق، انسان را شادکام میکند؛ فهم و درک و ارتباط با طبیعت که گاهی منجر به نوعی این همانی از مقوله رویش و شادابی با موضوع خودآگاهی میشود (مولوی ریشه بسیاری از شادیها را در درون خود انسان میداند). خودی که باید از مراحل سطحی شناخت عبور کند و به خودآگاهی و باورمندی برسد.

مولوی از جمله عارفانی است که توانسته است با بازنمایی پیدا و پنهان تصاویر شناختی شادی از طریق غزلیات خویش، مخاطبانش را به شاد زیستن و رهایی از تعلقات اندوهبار هستی دعوت کند. این امر با ترسیم مسیرهایی از خودآگاهی و شناخت انسان در جهان در بافتی ماهرانه و سرشار از رموز زیبایی شناسانه و ابعاد متعالی موسیقایی کلام در غزلیات او پدیدار شده است.