تحلیل سبک شناسی و آسیب شناسی دو اثر عرفانی-عاشورایی (آتشکده نیر تبریزی و گنجینه الاسرار عمان سامانی)

آتشکده نیر تبریزی و گنجینه الاسرار عمان سامانی دو اثر فاخر ادبیات فارسی هستند که سرایندگانشان برای اولین بار با نگرشی عرفانی به شرح واقعه عاشورا پرداخته اند. بررسی و تبیین مسایل سبکی، نکات قوت و ضعف این دو اثر فاخر در حوزه ادبیات عاشورایی و تحلیل محتوای آنان جهت غنا بخشیدن به آموزه های عرفانی ناب اسلامی و فرهنگ دینی از اهمیت خاصی برخوردار است.

پژوهش پیش رو مطالعه ای توصیفی-تحلیلی است که داده های مورد نیاز آن به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده است. آثار مورد مطالعه گنجینه الاسرار عمان سامانی و آتشکده نیر تبریزی میباشد.

سرایندگان این منظومه ها فراوان از امکانات زبانی و ابزارهای هنری و ادبی بهره گرفته اند تا علاوه بر توصیف وقایع عاشورا و نمودن فضایل و رذایل، بخشی از جهانبینی شیعه را با نگاه عاشقانه و عارفانه به تصویر بکشند. استفاده از تعبیرات و ترکیبات عرفانی، تمثیل گرایی، نمادپردازی، طبیعت گرایی، تلمیح به آیات و احادیث قدسی و به کارگیری اسلوب مناظره از ویژگیهای بارز ادبی و سبکی این دو منظومه است.

با وجود همه این برجستگیهای ادبی و سبکی، در برخی مواقع مباحثی چون بیان شطحیات، ترک ادب شرعی در تصاویر مرتبط با اولیاء، خلط افسانه و تاریخ و استناد به روایات ضعیف در دو منظومه قابل مشاهده است.