بررسی نوع، موقعیت و مفاهیم نقوش گچ بری به کاررفته در خانه تاریخی بروجردی ها

نقوش گچ بری در معماری خانه تاریخی بروجردی ها به عنوان تزیین، جلوه گر زیبایی بصری و به عنوان نماد، منتقل کننده مفاهیم خاصی اند. تنوع به کاررفته در این گچ بری ها بسیار چشم گیر و بیان کننده معماری ارزشمند عصر خودش در شهر کاشان است. در بسیاری از خانه های تاریخی کاشان که عمدتا متعلق به دوره قاجارند، نقوش برجسته گچ بری با تنوع و جایگاه های متفاوت دیده می شوند. در این میان، خانه بروجردی ها به لحاظ کثرت و تعدد نقوش جایگاه ویژه ای دارد. هدف اصلی از این پژوهش مستند نگاری و پرداختن هرچه بیشتر به یکی از مهم ترین هنرهای عصر قاجار (گچ بری) است. در گام اول، دسته بندی نقوش گچ بری، در گام دوم، تعدادشماری و ثبت موقعیت مکانی و در گام سوم، بررسی مفاهیم نمادین مستتر هر نقش انجام پذیرفت. پژوهش حاضر به روش آمار توصیفی و تحلیل محتوا و بر اساس مشاهدات میدانی و انطباق آن با مفاهیم به دست آمده از مطالعات کتابخانه ای انجام شده است.در این مطالعه از تکنیک های مختلف گردآوری اطلاعات همچون مشاهده، پیمایش، تصویربرداری و کدگذاری بهره گرفته شده است. در بررسی های انجام شده، نقوش اشیا، گیاهان، میوه ها، حیوانات خصوصا نقوش گرفت وگیر با تنوع بسیار زیاد، انسان و موجودات ماورایی (جن) مشاهده شده اند. علاوه بر این موتیف های پرکننده، به ویژه نقوش ختایی نیز در سطوح متعدد به عنوان پس زمینه وجود دارند. یافته پژوهش این است که به لحاظ تعداد 450 نقش شمارش شده اند که در 8 موقعیت مکانی شامل سردر، شاه نشین، مهتابی، ضلع شمالی حیاط، تاج بنا، تالار اصلی و گوشواره های غربی و شرقی پراکنده اند. محتوای نقوش برگرفته از اساطیر باستانی، باورهای دینی، حرفه و وضعیت معاش ساکنان و تعدادی از نقوش نیز تحت تاثیر هنر غرب طراحی شده اند.