مکان یابی مراکز دفن زباله در شهرستان خداآفرین و کلیبر بر اساس مدل منطق بولین و فرایند تحلیل شبکه ای ANP در محیط GIS

مشکل دفن زباله، همواره گریبان گیر بشر بوده است و انتخاب مکان غیراصولی، سبب آلودگی های متعددی می شود بدین جهت انتخاب محل مطلوب برای دفن زباله بسیار حایز اهمیت است. در این پژوهش، بر اساس مدل فرایند تحلیل شبکه ای ANP و منطق بولین در محیط GIS با بهره گیری از نظرات کارشناسان خبره در قالب پرسش نامه های مقایسات زوجی جهت مکان یابی مراکز دفن زباله در محدوده شهرستان خداآفرین و کلیبر و با استناد به ضوابط و استانداردهای ملی و جهانی با اعمال فاکتورهای محدودکننده انجام گرفت.

در این پژوهش جهت انتخاب مراکز دفن زباله با توجه به پیچیدگی عوامل تاثیرگذار ضرورت استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و تلفیق آن با سایر امور مدیریتی و برنامه ریزی مطرح شده است؛ بنابراین در تحقیق حاضر، از نرم افزار ARC GIS برای ایجاد پایگاه داده ها، تحلیل های مکانی و روی هم گذاری لایه های اطاعاتی و همچنین از مدل ANP و نرم افزارهای Super Decision برای محاسبه ی وزن معیارها و مدل منطق بولین استفاده شده است.

نتایج و بحث: 

در این پژوهش بر اساس استانداردهای مختلف ازجمله استانداردهای مربوط به سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت کشور و تجربیات جهانی از 17 لایه اطلاعاتی شامل؛ منابع آب های سطحی، شیب، مناطق شهری و روستای، مناطق حفاظت شده، گسل، خاک منطقه، شبکه جاده ای، سنگ بستر، کاربری اراضی، فرسایش، پوشش گیاهی، ارتفاع، اقلیم، مراکز زلزله خیز، سد، جهت شیب بهره گرفته شد. سپس در مدل فرایند تحلیل شبکه ای جهت اعمال اوزان برای هر یک از معیارها از نرم افزارهای Super Decision استفاده شد سپس با استناد به ضوابط و استانداردهای ملی و جهانی و با اعمال فاکتورهای محدودکننده در محیط ArcGIS لایه های اطلاعاتی همراه با وزن نهایی باهم ترکیب و ارزش هر سلول در نقشه نهایی مشخص شد. مساحت منطقه 369221 هکتار به چهار طبقه ی نامناسب 174720 هکتار، نسبتا نامناسب 146677 هکتار، مناسب 42670 هکتار و کاملا مناسب 5154 هکتار ازنظر مکان یابی محل دفن زباله تقسیم بندی شد و در منطق بولین میزان مساحت برآورد شده نامناسب 365457 هکتار و مناسب 3938 هکتار جهت مکان یابی محل دفن زباله تشخیص داده شد. درنهایت به علت نزدیکی پهنه ها به یکدیگر اقدام به همپوشانی نقشه های نهایی هر دو مدل انجام شد و پس از ادغام مکان های به مقدار 2679 هکتار مکان مناسب مشخص گردید که این مقدار 73 در صد از مناطق مناسب مدل بولین را پوشش می دهد.

بررسی مقایسه ای نتایج نشان می دهد که درنهایت در مدل ANP تنها 4/1 درصد از مساحت منطقه کاملا مناسب و در مدل بولین 2/1 درصد از مساحت منطقه دارای شرایط بهینه برای محل دفن زباله می باشد از مهم ترین دستاوردهای حاصل از نتایج این تحقیق ترسیم نقشه ی مناطق کاملا مناسب و مناسب جهت مکان یابی محل دفن زباله در منطقه ی موردمطالعه بوده است.