تبیین انطباق سفر انفسی سهراب سپهری با توالی زمانی و ساختار معنایی دفاتر شعری هشت کتاب

 شعر سهراب سپهری نمایانگر زوایای آشکار و پنهان اندیشه و شخصیت اوست و خط سیر اندیشگانی و هستی شناسی او را میتوان در هشت کتاب دنبال کرد؛ بگونه ای که با پیگیری سیر تاریخی شکلگیری و بازشناخت ساختار معنایی هر یک از دفاتر هشتگانه این اثر، میتوان تصویری از گذار و سفر انفسی سهراب ترسیم کرد. از سوی دیگر واژه ها و تعابیر در شعر او حاملان اندیشه، فلسفه و تجربه عرفانی شاعر هستند و بر پایه همین ویژگی میتوان او را از شاعران حوزه شعر مفهومی نیز به حساب آورد.

 پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و رویکرد کل نگر و معناشناسانه به تبیین انطباق سفر انفسی سهراب سپهری با ساختار معنایی و توالی زمانی دفاتر هشت کتاب پرداخته است.

 دفاتر هشت کتاب، با عناوین خاصی که خود شاعر بر آنها نهاده است، اطلاعات فراوانی را درباره اندیشه و جهان بینی شاعر در بر دارند که واکاوی آنها دریچه های روشنی را بر شناخت و تبیین هرچه بهتر نظام فکری و معرفتی سپهری میگشاید؛ چنانکه نه تنها با بررسی توالی شکلگیری دفاتر میتوان خط تکامل درونی شاعر را ترسیم و دنبال کرد، بلکه تشخیص و تشریح کانون معنایی هر یک از این دفاتر بعنوان اجزای یک کل منسجم، به فهم ساختار معنایی این اثر و نظام اندیشگانی شاعر کمک شایانی میکند.

 شعر سپهری علاوه بر داشتن مولفه های شعر مفهومی، شرح سفری انفسی است که در قالب مجموعه ای منسجم و پیوسته به روایت سیر تحول شاعر میپردازد. چنانکه دفتر نخست این مجموعه با بنمایه ظلمت و پوچی مطلق، تصویرگر دوزخ اندیشه شاعر، دفاتر دوم تا چهارم، با مایگان خواب، ذهن آگاهی و اندوه طربناک، روایتگر برزخ اندیشه سهراب، و دفترهای پنج و شش و هفت با معانی کانونی بصیرت، هیچ اندیشی و روشنگری، بیانگر بهشت اندیشه شاعر هستند که در نهایت در دفتر هشتم به فرجام رستگارانه ای مینجامد و شاعر در مقام مشاهده و حضور قرار میگیرد.