آثار و احکام عبادی عضو پیوندی در فقه امامیه

 امروزه با توجه به پیشرفت علم پزشکی، در مواردی افراد به سبب بیماری، تصادفات و... اقدام به پیوند عضو می کنند. فقهای امامیه پیوند عضو را براساس شرایطی، مجاز شمرده اند. با این وصف چنان چه یک فرد، عضو جدیدی به بدن خود پیوند بزند، این پرسش مطرح می شود که این عضو جدید که یک عضو مصنوعی یا عضوی جدا شده از حیوان یا انسان است از لحاظ فقهی چه حکمی دارد و وظیفه شخص دارنده چنین عضوی، به هنگام انجام تکالیف شرعی (وضو، غسل، نماز و حج) چیست؟ هدف از انجام این تحقیق آن است که احکام عبادی مربوط به عضو پیوندی، با نگاه تحلیلی، تبیین شود.

 این پژوهش براساس روش توصیفی تحلیلی و در راستای تبیین وظیفه شرعی شخص دارای پیوند عضو، با بررسی روایات مرتبط با مساله و نیز قواعد و متون فقهی، بر آن است تا با تفکیک حالات مختلف پیوند عضو، حکم هر مساله را مورد بررسی قرار دهد.

 در اعضای طبیعی (چه اجزاء بدن انسان و چه حیوان)، عضو پیوندی در صورت جوش خوردن، از عنوان میته بودن خارج شده و جزء بدن شخص محسوب می شود و پاک است. همچنین در اجزای فاقد روح به جز اجزای حیوان نجس العین حتی در صورت عدم جوش خوردن، عضوپاک محسوب می شوداما در این حالت برخلاف مورد پیشین عضو پیوندی چون جزء بدن فرد محسوب نمی شود ، چنان چه از اعضای وضو یا غسل باشد، نیازی به شستن یا مسح آن نیست. اعضای دارای روح نیز اگرچه تا زمانی که پیوند نخورده، نجس است؛ اما در صورت ضرورت و اضطرار حمل آن در نماز بدون اشکال بوده و خللی به صحت نماز وارد نمی سازد. اعضای مصنوعی نیز اگر در ساخت آنها از اعضای حیوان نجس العین استفاده نشده باشد، وجود آنها در صحت نماز خللی وارد نمی سازد.