تبیین تاویلی «مقام محمود» بر پایه مستندات تفسیری، عرفانی و کلامی

بر طبق آیه 79 سوره اسراء، پیامبر اکرم (ص) مشروط به شرایطی به مقام محمود می رسد و این در حالی است که بر اساس آیه دوم سوره حمد، هرگونه حمدی به خداوند متعال بر می گردد. این که مقام محمود چگونه جایگاهی است، مستلزم فهم تاویلی قرآن است که به واسطه رمزگشایی حضرات معصوم (ع)، فهم آن میسر گشت. در این باره پرسش هایی مطرح می شود: مقام محمود در قرآن چگونه مقامی است و تاویل آن چیست؟ حمد حامدان به خداوند متعال باز می گردد یا به پیامبر (ص)؟ چگونه می توان بین آیات 79 سوره اسراء و دوم سوره حمد را جمع کرد؟ درباره دامنه اشتمال مقام محمود: آیا جزو اختصاصات النبی (ص) است یا دیگران هم می توانند بدان دست یابند؟ از جمله نتایج این پژوهش که با پویش نظری و کتابخانه ای و روش توصیفی-تحلیلی و بر مبنای مستندات تفسیری، عرفانی و کلامی و با اتکا به سوره اسراء، زیارات عاشورا و جامعه کبیره تدوین شده، این است که بر طبق آیه 79 سوره مبارکه اسراء، پیامبر اکرم (ص) با تهجد و شب زنده داری به مقام محمود که عالی ترین مقامات سلوکی است، نایل می آید و در این مقام، تمامی حمد حامدان در مقام خلافت و مظهریت، که مقام وجه اللهی است - و نه در مقام الوهیت- به پیامبر (ص) بازمی گردد. همچنین در روایات معتبری در تاویل این آیه، مراد از آن، مقام شفاعت قلمداد شده است و با وجود اختصاصی بودن این مقام نبوی (ص)، حضرات معصوم (ع) و برخی مومنان نیز می توانند از آثار این عالی ترین مقام نبوی بهره مند شوند؛ چنان که در زیارات عاشورا و جامعه کبیره نیز بدین معنا اشاره شده است