روایت شناسی میمتیک و دایجتیک: مطالعه تطبیقی سرگذشت مرد خسیس اثر آخوندزاده و ازدواج شاعر اثر ابراهیم شناسی

عموم پژوهش های کلاسیک با تکیه بر خوانشی ناصواب از جمهوری افلاطون و بوطیقای ارسطو، دو مفهوم میمسیس و دایجسیس را به ترتیب، هم ارز تقلید در ادبیات نمایشی و نقل در ادبیات داستانی در نظر گرفته و بنابراین، روایت را وابسته به نقل و حضور راوی قلمداد کرده اند. حال آنکه بازبینی دوگانه میمسیس/دایجسیس، ناپایداری مرز میان این دو مقوله و پیچیدگی درام به عنوان ترکیبی پیچیده از حالات دایجتیک و میمتیک را آشکار می کند. از سوی دیگر، سنت های نمایشی ایران و ترکیه تا پیش از مواجهه با تیاتر غربی، همزاد روایت دایجتیک بوده و پس از غرب گرایی و ترجمه نمایشنامه های اروپایی، تحت الشعاع روایت میمتیک قرار گرفته است. نخستین نتایج این برخورد در عرصه ادبیات نمایشی این دو کشور، در تمثیلات آخوندزاده که تکمیل آن بین سال های 1850 و 1857 رقم خورده و همین طور، ازدواج شاعر ابراهیم شناسی در سال 1859 مشاهده می شود . پژوهش جاری به عنوان مطالعه ای بین رشته ای و تطبیقی با روش توصیفی-تحلیلی، بر تجزیه وتحلیل روایت شناختی نمایشنامه های سرگذشت مرد خسیس اثر آخوندزاده و ازدواج شاعر اثر ابراهیم شناسی در چارچوب روایت شناسی میمتیک و دایجتیک متمرکز می شود. بر این اساس، می توان گفت نسبت نزدیک این دو نمایشنامه با پیشینه نمایشی دایجتیک موجود، به طورمشخص در سه بعد پیرنگی، شخصیت پردازانه و مختصات فضایی-زمانی بروز یافته و تکامل هر دو متن با تکیه ای کم وبیش بر جنبه های روایی دایجتیک محقق شده است.