شاخص های جوانه زنی و ویژگی های ریخت شناسی گیاهچه های پروانش (Catharanthus roseus) تحت تاثیر پیش تیمار هورمونی و تنش خشکی

راهبردهای مختلفی جهت بهبود رشد و بهره وری گیاه از طریق رهیافت های ژنتیکی، مهندسی ژنتیک و اصلاح استفاده شده است. بااین حال، با توجه به امکان سنجی اقتصادی و سهولت کاربرد، فناوری پرایمینگ به عنوان «کاهش دهنده تنش» می تواند زمینه وسیعی را در تولیدات کشاورزی ایجاد کند. هدف از این پژوهش ارزیابی توانایی پیش تیمار بذر پروانش با هورمون های گیاهی اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک تحت تنش خشکی جهت کاهش تاثیر محدودیت آب در طول دوره جوانه زنی است.

دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد تهران اجرا گردید. در آزمایش اول تیمارهای مورد استفاده شامل پیش تیمار بذر با اسید سالیسیلیک در دو سطح (5/0 و 1 میلی مولار)، مدت زمان پیش تیمار در دو سطح (24 و 48 ساعت) و تنش خشکی با استفاده از پلی اتیلن گلیکول 6000 در 6 سطح (صفر، 1/0-، 5/0-، 1-، 5/1- و 2- مگاپاسکال) بود. در آزمایش دوم تیمارها شامل اسید جاسمونیک (10 میکرومولار)، مدت زمان پیش تیمار در دو سطح (12 و 24 ساعت) و تنش خشکی در شش سطح (صفر، 1/0-، 5/0-، 1-، 5/1- و 2- مگاپاسکال) بود. در هر دو آزمایش بذرهای خشک (بدون پیش تیمار) به عنوان شاهد در نظر گرفته شد.

در این پژوهش تیمارهای خشکی 5/1- و 2- مگاپاسکال آزمایش اول و 1-، 5/1- و 2- مگاپاسکال آزمایش دوم هیچ گونه جوانه زنی نداشتند. پرایمینگ بذر با اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک موجب بهبود درصد جوانه زنی بذرها شد. به طوری که در آزمایش اول بیشترین درصد جوانه زنی (33/97)، در شرایط بدون تنش خشکی، با اعمال 5/0 میلی مولار اسید سالیسیلیک در زمان 48 ساعت مشاهده شد، که نسبت به تیمار شاهد 2/12 درصد افزایش داشت. در تنش خشکی 1/0- و 5/0- مگاپاسکال، تیمار 5/0 میلی مولار با 24 ساعت پیش تیمار بیشترین درصد جوانه زنی را نشان داد؛ ولی در تنش 1- مگاپاسکال، تیمار 5/0 میلی مولار و 48 ساعت نسبت به دیگر تیمارهای اسید سالیسیلیک و زمان برتر بود. در آزمایش دوم بیشترین درصد جوانه زنی (3/98) در غلظت 10 میکرومولار اسید جاسمونیک در طی 24 ساعت پیش تیمار در شرایط عدم تنش خشکی بود، که نسبت به تیمار شاهد 4/40 درصد افزایش نشان داد.

نتایج تحقیق حاضر اهمیت اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک را در مرحله جوانه زنی بذر هنگام مواجهه با تنش خشکی نشان داد. پیش تیمار بذر با اسید سالیسیلیک اثرات مضر وارده بر جوانه زنی و رشد را که در حضور تنش خشکی ایجاد شده بود، بهبود بخشید. فرایند انطباق به تنش که توسط اسید جاسمونیک شروع شده، می تواند به پیش تیمار با اسید جاسمونیک قبل از اعمال خشکی نسبت داده شود.

تاثیر پیش تیمار بذر پروانش با فیتوهورمون های اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک بر خصوصیات جوانه زنی بذرها تحت تنش خشکی بررسی شد.
پیش تیمار بذر پروانش با اسید سالیسیلیک منجر به افزایش درصد و بهبود خصوصیات جوانه زنی بذر پروانش تحت تنش خشکی شد.