بهینه سازی جوانه زنی بذر و پرآوری گیاه دارویی ختمی (Althea rosea) در شرایط درون شیشه

ختمی دارویی (Althea rosea) از گیاهان یکساله و خودرو بوده که گل، میوه و ریشه آن مصرف دارویی دارد. یکی از مشکلات اساسی در کشت گسترده این گیاه دارویی، عدم جوانه‏زنی مناسب بذر آن و در نتیجه استقرار نامطلوب در شرایط کشت اولیه است. روش‏های مختلفی برای شکستن خواب و تحریک جوانه‏زنی بذر گیاهان وجود دارد. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی بر روی سه توده ختمی دارویی از مناطق سپیدان شیراز، کردان کرج و اصفهان در سه تکرار انجام شد. در آزمایش اول جهت بررسی خصوصیات جوانه‏زنی بذر، بذرها تحت تاثیر تیمارهای مختلف شامل دمای 4 درجه سانتی‏گراد در دوره‏های زمانی مختلف (صفر، 10 ساعت، 7، 14، 21 و 28 روز) و دماهای 35 و 46 درجه سانتی‏گراد در حمام بخار (به مدت 6 ساعت) قرار گرفت. در آزمایش دوم به منظور بهینه‏سازی پرآوری گیاه دارویی ختمی دارویی در شرایط درون شیشه از ترکیب تنظیم کننده‏های مختلف رشد گیاهی شامل 2 میلی‎گرم در لیتر بنزیل‎آدنین (M4)، 1 میلی‎گرم در لیتر بنزیل‎آدنین و 01/0 میلی‎گرم در لیتر نفتالین استیک اسید (M13)، 1 میلی‎گرم در لیتر تیدیازورون (M6)، 5/1 میلی‎گرم در لیتر تیدیازورون و نفتالین استیک اسید 01/0 میلی‎گرم در لیتر (M17)، 5/0 میلی‎گرم در لیتر کینیتین (M8) و تیمار 2 میلی‎گرم در لیتر کینیتین و نفتالین استیک اسید 01/0 میلی‎گرم در لیتر (M20) استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده از تجزیه واریانس در آزمایش اول مشخص گردید که تاثیر نوع توده (سپیدان شیراز، کردان کرج و اصفهان) در سطح احتمال 5 درصد بر صفات مربوط به جوانه‏زنی (درصد و سرعت جوانه‏زنی، حجم ریشه‏چه و ارتفاع گیاهچه) معنی‏دار بود و اثر دما بر درصد جوانه‏زنی در سطح احتمال 5 درصد و بر سایر صفات در سطح احتمال 1 درصد تفاوت معنی‏دار نشان داد. همچنین اثرات متقابل تیمارها در سطح احتمال 5 درصد بر صفات مورد مطالعه معنی‏دار شد. نتایج بر اساس تجزیه واریانس آزمایش دوم (پرآوری) اثر توده بر تمام صفات و اثر تنظیم کننده‏های رشد گیاهی بر طول شاخه در سطح احتمال 5 درصد معنی‏دار بود. اثر تنظیم کننده‏های رشد گیاهی بر سایر صفات در سطح احتمال 1 درصد معنی‏دار شد. در رابطه با اثرات متقابل مشخص شد که همه صفات در سطح 5 درصد تحت تاثیر قرار گرفت و فقط درصد ریشه‏زایی در سطح احتمال 1 درصد معنی‏دار گردید. نتایج بررسی تاثیر تیمار تنظیم کننده‏های رشد گیاهی نشان داد که بیشترین پرآوری، طول نوشاخه، درصد ریشه‏زایی و طول شاخه مربوط به تیمار توده شیراز با مصرف M4 و کمترین میزان آن‏ها مربوط به تیمار توده کرج و با کاربرد M20 بود. بیشترین طول ریشه مربوط به توده اصفهان تحت تیمار M4 و M17 و کمترین طول ریشه مربوط به توده کرج با مصرف M20 بود. بیشترین تعداد برگ در توده شیراز با تیمار M4 و کمترین تعداد برگ در توده کرج با تیمار M8 مشاهده شد.