واکاوی مظاهر دینداری عوامانه (بررسی موردی: کاربرد استخاره در دوره ناصرالدینشاه قاجار تا محمدعلی شاه)
یکی از انواع دینداری، دینداری ای است که تحت تاثیر باورهای بعضا غیرمستند و عوام گرایانه قرار گرفته و به اصطلاح عامیانه نامیده میشود. دین داری عامیانه مانند دیگر انواع و اقسام دینداری مظاهر و تجلیاتی اجتماعی و فرهنگی داشت که یکی از آن ها، توسل به استخاره و تصمیمگیریهای خرد و کلان بر اثر آن بود. در عصر قاجار، ایران خواه ناخواه وارد دنیای مدرن شد و تحت تاثیر مناسبات و روابط و مسایل خاص جاری در آن شد. هییت حاکمه، دولت مردان و حتی مردمان عادی که خود را در شرایط و زمانه تازهای میدیدند، برای آرامش خود یا وابستگانشان و یا پایین آوردن ضریب یا احتمال خطا در تصمیمگیری، ناگزیر به استخاره که به معنای انعکاس اراده خداوندش میپنداشتند، پناه میبردند و آن را مبنای تصمیمات خود قرار میدادند. پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد زمینهشناسی تاریخی و استفاده از اسناد و مدارک و منابع مربوط به حوزه دینداری، سیاست و فضای غالب عمومی، رواج و کارکردهای استخاره، به ویژه در بستر سیاست را در عصر قاجار، در بازه زمانی سلطنت ناصرالدین شاه (حک: 1264-1313ق) تا محمدعلی شاه (حک: 1324-1327ق) مورد بررسی قرار داده است. بررسیهای صورت گرفته نشان میدهد علل و دلایلی چون ماهیت فردی و استبدادی حکومت، عدم اعتماد عمومی، پایین بودن میزان آگاهی طبقات گوناگون، نیازهای روحی و فردی، ترس از مواجهه با نتایج تصمیمات غلط، توجیه خود و دیگران، رسیدن به آرامش و پرهیز از تردید و البته فرار از مسیولیت تصمیمات بزرگ و انتساب آن به خداوند، موجب رواج استخاره در دوره زمانی موردبحث بوده است.
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.