پیش بینی رویش علف های هرز پنجه مرغی (Cyndon dactylon L.) .) و اویارسلام ارغوانی (Cyperus rotundus L.) در کلزا تحت عملیات مختلف مدیریتی

علف های هرز چندساله حداقل دو سال و برخی برای دهه ها زندگی می کنند. بیشتر علف های هرز چند ساله هم از طریق بذر و هم از طریق گسترش بخش های رویشی ذخیره کننده انرژی مانند ریشه ها یا غده ها تکثیر می شوند. علف های هرز زمستانه مطلق توانایی زنده ماندن و رشد را در مواقعی از سال دارند که شرایط محیطی، عمدتا دما، برای رشد سایر گونه های گیاهی مساعد نیست. اهداف این تحقیق درک نقش دمای خاک در رویش پنجه مرغی و اویارسلام ارغوانی در کلزا و توسعه مدل های پیش بینی کننده برای رویش این دو علف هرز بر اساس تجمع زمان دمای خاک بود. به منظور پیش بینی الگوی رویش پنجه مرغی و اویارسلام ارغوانی تحت عملیات مختلف مدیریتی آزمایشی به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در آموزشکده کشاورزی ساری در سال 1401 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی، دو سیستم خاک ورزی رایج و بدون خاک ورزی و سه دز مختلف علف کش بوتیزان استار (صفر، 50 و 100 درصد دز توصیه شده) بودند.برای پیش بینی الگوی رویش در هر کرت یک کوادرات ثابت 50 در 50 سانتی متری در مرکز هر کرت قرار گرفت و با شروع فصل پس از اولین آبیاری، شمارش گیاهچه های جدید رویش یافته بر اساس گونه آغاز شد. یک مدل لجستیک سه پارامتری برای توصیف رویش تجمعی گیاهچه با زمان دمای خاک استفاده شد. برآوردهای پارامتری با استفاده از تست های t دو طرفه مقایسه شدند (P<0.001). از داده های شمارش رویش، میانگین زمان رویش (MET) و شاخص سرعت رویش (ERI) محاسبه گردید. مقایسه میانگین مقادیر شاخص های MET و ERI توسط نرم افزار SAS 9.2 و با استفاده از آزمون LSD انجام شد. پنجه مرغی در سیستم بدون خاک ورزی و اویارسلام ارغوانی در سیستم خاک ورزی رایج دارای میانگین زمان رویش کمتر و شاخص سرعت رویش بالاتر بودند و با دریافت درجه روز رشد (T50) کمتر، سریع تر به 50 درصد رویش تجمعی خود دست یافتند. همچنین پنجه مرغی و اویارسلام ارغوانی در بالاترین دز بوتیزان استار (100 درصد دز توصیه شده) دارای بیشترین میانگین زمان رویش و پایین ترین شاخص سرعت رویش بودند و با دریافت T50 بالاتر و دارا بودن نرخ رویش پایین تر، دیرتر به 50 درصد رویش تجمعی گیاهچه دست یافتند. اویارسلام ارغوانی در هر دو سیستم خاک ورزی و هر سه دز علف کش بوتیزان استار دارای میانگین زمان رویش کمتر در مقایسه با پنجه مرغی بود و با دریافت T50 پایین تر، سریع تر به 50 درصد رویش تجمعی گیاهچه در ابتدای فصل رشد دست یافت. بر این اساس مرحله رشدی مناسب برای کنترل اویارسلام ارغوانی هنگامی است که هنوز موج اصلی گیاهچه های پنجه مرغی رویش پیدا نکرده است.