تحلیل کارآمدی دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای آسیای مرکزی؛ مطالعه موردی ترکمنستان و تاجیکستان

منطقه آسیای مرکزی از مناطق دارای اهمیت راهبردی، ژیواکونومیک و ژیوکالچر می باشد. اکثر کشورهای این منطقه تا دوره قاجار قسمتی از سرزمین ایران بودند. با تصرف این نواحی توسط روسیه تزاری این کشورها جزیی از قلمرو روسیه تزاری و سپس اتحاد جماهیر شوروی شدند. جمهوری اسلامی ایران دارای اشتراکات تاریخی، فرهنگی و هویتی مهمی با کشورهای این منطقه می باشد. بعد از فروپاشی اتحاد شوروی و شکل گیری این جمهوری ها طرفین به دلایل مختلف در پی ایجاد روابط دوجانبه و چندجانبه برآمدند. روابط جمهوری اسلامی ایران با این جمهوری ها از اوایل استقلال تا زمان فعلی تحت تاثیر عوامل و مولفه های گوناگونی قرارگرفته است. جمهوری اسلامی ایران در راستای اهداف و منافع ملی خود اقدام به طرح ریزی راهبردهای فرهنگی سیاست خارجی خود در منطقه در راستای تامین اهداف سیاست خارجی خود نموده است. یافته های پژوهش با بررسی پیشران های چندگانه فرهنگی موثر بر روابط طرفین و با بهره گیری از رویکردی «بین رشته ای» و بر اساس روش توصیفی-کیفی حکایت از این مهم دارد که راهبردهای دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مجموعه کشورهای آسیای مرکزی (ترکمنستان و تاجیکستان) در آغاز استقلال این جمهوری ها سلطه و نفوذ فرهنگی را در ذهن حاکمان این دیار پررنگ کرده بود، اما با گذر زمان دوستانه بودن دیپلماسی فرهنگی «تمدن محور» ایران برای مردم و دولتمردان این جمهوری ها آشکار گردید و به آرامی درحال توسعه می باشد.