ساختار بصری تایپوگرافی پوسترهای نسل چهارم و پنجم طراحان گرافیک ایران از منظر ادراک دیداری گشتالت

بسیاری از علایم، نمادها و نشانه های تصویری و بصری در طول سالیان، نظام ارتباطی سامان یافته ای را تشکیل داده اند و طی فرایندهایی، تبدیل به زبانی مشترک شده اند که در جهت تحقق اهداف ارتباطی و پاسخ به نیازهای جامعه و تعامل میان فردی و اجتماعی، در گستره ای از معنا، تعریفی جامع و فراگیر یافته اند. بیان، با زبان بصری، از چنین وجهه و خاصیتی برخوردار است؛ از این رو نسبت به کلام، جهان شمول تر و با توجه به ساختار و جوهره تشکیل دهنده آن، طبق یک دستورالعمل یا منطق مشخصی، چارچوب پذیر نیست؛ اما به صورتی پویا و شکل پذیر، از دستور زبان بصری پوینده ای پیروی می کند. بدین سان هدف از این پژوهش، تبیین روابط ساختاری و فرمی تایپوگرافی فارسی بر اساس اصول ادراک بصری گشتالت در پوسترهای نسل چهارم و پنجم طراحان گرافیک ایران است. به این ترتیب پرسش پژوهش آن است که: اصول سازمان دهنده گشتالت در تایپوگرافی پوسترهای نسل چهارم و پنجم تا چه میزان برقرار است و تاثیر بصری حاصل از آن دارای چه کیفیاتی است؟ پژوهش حاضر از نوع کیفی است و به شیوه توصیفی و تحلیل محتوا نیز به مسیله پژوهش پرداخته است؛ همچنین گردآوری اطلاعات به صورت اسناد کتابخانه ای و شیوه تحلیل بر اساس اصول و مبانی هنرهای تجسمی و قواعد ادراک دیداری است. نتایج، حاکی از آن است که سه اصل پیوستگی، مجاورت و نقش و زمینه از اصول گشتالت، بیشترین کاربرد را در آثار هر دو نسل داشته اند. بدین گونه که «پیوستگی» و «مجاورت» در عناصر فرمی حروف، اغلب عاملی برای ایجاد «نقش»، در مقابل «زمینه» بوده تا بدین وسیله از عناصر نوشتاری برای نزدیک شدن به وجه تصویری بهره گیری شود. در همین راستا، به دلیل حرکت های متصل و پیوسته، گروه های حرفی، معنای بصری یافته و در جریان حرکات دیداری، موجد بار بصری، تاکید بصری و هدایت چشم شده تا اشکال بصری-نوشتاری، گاه شخصیت تصویری یابند و گاه منطبق با «اصل یکپارچگی»، تکمیل کننده یک فرم باشند.