ارزیابی قابلیت گونه های اقاقیا (Robinia pseudoacacia) و کاج تهران (Pinus eldarica) برای پالایش زیستی عناصر سرب، کروم و نیکل در مناطق شهری همدان، غرب ایران

از آنجا که پایش آلاینده های سمی در اکوسیستم های شهری از اهمیت ویژه‏ ای برخوردار است، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت گونه ‏های اقاقیا و کاج تهران برای پالایش زیستی عناصر سرب، کروم و نیکل در مناطق شهری همدان در سال 1402 انجام یافت.

در مجموع 36 نمونه خاک و 72 نمونه گیاهی از 12 مکان نمونه ‏برداری برداشت شد و پس از آماده ‏سازی نمونه‏ ها در آزمایشگاه، محتوای عناصر در آن ها با استفاده از ICP-OES خوانده شد. همچنین مقادیر شاخص ‏های PI، PLI، BAF و CR محاسبه شد.

یافته ‏ها: 

بیشینه میانگین محتوای عناصر سرب، کروم و نیکل (mg/kg) در نمونه ‏های خاک با 72/2، 67/5 و 101 به‏ ترتیب مربوط به مکان‏ های تجاری، صنعتی و تجاری بود. در نمونه های برگ/سوزن شسته نشده و شسته شده بیشینه میانگین محتوای عنصر سرب مربوط به کاربری تجاری و برای عناصر کروم و نیکل نیز مربوط به کاربری صنعتی بود. میانگین مقادیر PI از ترتیب نزولی کروم > نیکل > سرب تبعیت کرد. میانگین مقادیر شاخص PLI نیز بیان‏گر شرایط آلودگی "متوسط" در همه مکان‏ های مورد مطالعه بود. میانگین مقادیر شاخص BAF عناصر برای برگ اقاقیا و سوزن کاج تهران در دامنه 1/00-0/1 متغیر و بیشینه میانگین مقادیر شاخص CR برای عناصر سرب و کروم مربوط به کاج تهران و برای عنصر نیکل نیز مربوط به گونه اقاقیا بود.

نتیجه‏ گیری: 

اقاقیا و کاج تهران از قابلیت پالایش عناصر بالقوه سمی از محیط برخوردار بوده و استفاده از آن‏ها به ‏عنوان زیست نشانگر مناسب و کارآمد عناصر فلزی در اکوسیستم ‏های آلوده توصیه می‎شود.