مطالعه کالوس زایی و باززایی ارس یا سرو کوهی (Juniperus seravschanica) در محیط کشت های مختلف در شرایط در شیشه (in vitro)

 ارس (Juniperus. L)  یکی از پیچیده ترین جنس های مخروطیان است که پس از کاج ها، با حدود 75 گونه رایج ترین درختچه ها و درختان همیشه سبز را تشکیل می دهد. مطالعات متعددی به اهمیت این جنس در تثبیت خاک، استفاده زینتی، دارویی و صنعتی آن اشاره کرده اند. ارس یا سرو کوهی (Juniperus seravschanica)، در استان کرمان پراکنش وسیعی دارد، بهرحال، در اغلب مناطق دانه رست ها یا گیاهان جوان، به مقدار خیلی کم مشاهده می شوند که اشاره به رویش سخت دانه ها به دلایل مختلف دارد. همچنین ریشه دهی سخت آن‫ها در شرایط کشت در شیشه گزارش شده است. بنابراین، برای غلبه بر این مشکلات، نیاز به یافتن یک روش بهینه، برای تشکیل و تکثیر ساقه و تحریک ریشه زایی و رشد ریشه در شرایط آزمایشگاهی می باشد. بنابراین، تکثیر از طریق کشت در شیشه، در صورت موفقیت می تواند گزینه خوبی برای تکثیر آن باشد. هدف از این مطالعه، کشت در شیشه سرشاخه ها به منظور باززایی و تکثیر آن‫ها، و نیز کشت در شیشه بذر، به منظور تولید کالوس و باززایی کالوس ها و ریشه زایی آن‫ها در جمعیت رشد یافته در ذخیره گاه گلوچار (رابر، استان کرمان) J. seravschanica، بود. 

 شاخسارهای جوان، از ذخیره گاه گلوچار شهرستان رابر (استان کرمان) جمع آوری و به مدت حدود 7-3 روز در دمای 4 درجه سانتی‫گراد نگه‫داری شدند. سرشاخه های انتهایی با اندازه 1 تا 5/1 سانتی متری جدا و پس از سترون سازی، در محیط گیاهان چوبی (WPM) و محیط کشت موراشیگ و اسکوگ (MS) بدون هورمون، برای استقرار نمونه ها، کشت شدند. به منظور پرآوری یا شاخسارزایی، همه کشت ها به محیط دارای هورمون منتقل و غلظت های مناسب هورمونی بهینه سازی شد. شاخسارهای جوان به محیط ریشه زایی WPM، MS و ½MS  دارای سطوح مختلف هورمونی IBA، منتقل شدند. دانه های دارای رویان از مخروط های ماده بالغ جدا، و پس از جمع آوری دانه های پر، دانه ها به‫مدت 2-1 هفته تحت تیمار سرما قرار گرفتند. سپس، ضدعفونی شده و در محیط  MS(هورمون دار) برای بررسی رویش دانه و نیز کالوس زایی از رویان، کشت شدند. باززایی کالوس ها و تشکیل شاخساره و ریشه زایی آن‫ها تحت غلظت های مناسب هورمونی بررسی شد.  

 در محیط WPM، بالاترین درصد شاخسار زایی یا پرآوری (40 درصد)، در تیمار توام 3 میلی گرم در لیتر BAP و 2 میلی گرم در لیتر NAA بدست آمد. در محیط MS، بالاترین درصد پرآوری (57%) در محیط همراه 2/0 و 3 میلی گرم در لیتر بترتیب BAP و NAA مشاهده شد. در هر دو محیط، ساخسار های پرآوری شده، تا حدود 4 ماه پس از کشت، در محیط ریشه زایی، هیچ ریشه ای تولید نکردند. بالاترین درصد رویش دانه در محیط MS، در غلظت 5 میلی گرم در لیتر BAP و 2/0 میلی گرم در لیتر NAA، 33 درصد بود. بالاترین مقدار کالوس زایی از رویان (40%) در محیط کشت MS، و در غلظت 2/0 و 3 میلی گرم در لیتر بi‫ترتیب BAP و NAA به‫دست آمد. کالوس ها در محیط شاخسارزایی WPM، شاخساره تولید کردند. تشکیل ریشه تا شش ماه مشاهده نشد اما پس از هشت ماه، حدود 10 درصد شاخسار ها، ریشه ایجاد کردند. 

 بنظر می رسد عوامل مختلفی از جمله ژنوتیپ، پلی پلوئیدی یا تشکیل هیبرید، رشد کند گیاه که در بازدانگان معمول است، یا ترکیبات ثانویه، دلیل  کم باززایی بویژه ریشه زایی باشد. همچنین مدت زمان کشت، می تواند در ریشه زایی موثر باشد.