بررسی اثرات پیوند و کم آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد و بهره وری آب در هندوانه

هندوانه بعد از سیب زمینی مهم ترین سبزی کشت شده در کشور است. برای تولید هندوانه به دلیل بالا بودن سرعت رشد، دوره رشد کوتاه و وجود 90 الی 92 درصد آب، آبیاری ضروری می باشد. به علاوه، در دوره رشد و نمو این محصول به دلیل بالابودن تبخیر و پایین بودن بارندگی در مناطق خشک و نیمه خشک آب فراوانی مورد نیاز است. به منظور به حداقل رساندن اثر تنش خشکی بر کاهش عملکرد محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک، کاشت ارقام متحمل به کم آبی، کم آبیاری و پیوند ارقام پر محصول روی پایه های مقاوم توصیه شده است. با عنایت به این که تاکنون هیچ گزارشی در ارتباط با ارزیابی اثرات توام پیوند و کم آبیاری در هندوانه در خوزستان ارائه نشده است، این پژوهش به منظور مطالعه اثر این دو عامل بر عملکرد، اجزای عملکرد و بهره وری آب در گیاهان حاصل از پیوند هندوانه رقم B32 روی پایه های هیبرید بین گونه ای کدو (کبالت و فرو) و بررسی کم آبیاری در هندوانه غیر پیوندی اجرا گردید.

این آزمایش به صورت کرت های نواری (استریپ پلات) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی شامل 9 تیمار با 3 تکرار، به مدت یک سال زراعی (1400-1399) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل رژیم آبیاری در نوارهای عمودی در 3 سطح (تامین 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی به روش قطره ای) و نوارهای افقی شامل مواد گیاهی (گیاهان پیوندی روی پایه کبالت، فرو و هندوانه غیرپیوندی) بود. این دو پایه، هیبرید بین گونه ای کدو حلوایی (Cucurbita moshcata) و کدو تنبل (Cucurbita maxima) می باشند. بذر هندوانه در 15 دی ماه و بذور پایه های کبالت و فرو در 20 دی ماه در گلخانه کشت و عملیات پیوند در 15 بهمن انجام و کلیه نشاها در 6 اسفند ماه به مزرعه منتقل شدند. برداشت هندوانه در نیمه دوم خرداد ماه انجام گرفت. نتایج حاصله توسط نرم افزار MSTATC تجزیه و تحلیل گردید و میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال 1% مقایسه شدند.

در اثر پیوند عملکرد، متوسط وزن میوه و بهره وری آب به طور معنی داری افزایش یافت. اعمال تیمار کم آبیاری میزان عملکرد و متوسط وزن میوه را به طور معنی داری کاهش داد. حداکثر عملکرد در گیاهان پیوندی و غیر پیوندی با تامین 100% نیاز آبی تولید گردید. کاهش عملکرد رقم B32 با تامین 80% نیاز آبی در مقایسه با تامین 100% تامین نیاز آبی معنی دار نبود. میانگین عملکرد دو ترکیب پیوندی نسبت به هندوانه غیر پیوندی با تامین 100% نیاز آبی، به طور معنی داری (50%) افزایش نشان داد. عملکرد هر دو ترکیب پیوندی با تامین 80% آب مورد نیاز در مقایسه با عملکرد هندوانه غیر پیوندی با تامین 100% نیاز آبی بیشتر بود ولی این اختلاف معنی دار نشد. مقدار بهره وری آب در هندوانه های پیوندی روی پایه های کبالت و فرو در مقایسه با هندوانه غیر پیوندی به طور معنی داری افزایش یافت. اختلاف میزان بهره وری آب در هندوانه های پیوندی روی پایه های کبالت و فرو در هر سه تیمار تامین100%، 80% و 60% نیاز آبی معنی دار نبود. در هندوانه غیر پیوندی حداکثر بهره وری آب به تیمار تامین 80% نیاز آبی اختصاص یافت. کاهش بهره وری آب در هندوانه غیر پیوندوی در تیمار تامین 100% نیاز آبی در مقایسه با تامین 80% نیاز آبی معنی دار نبود ولی این صفت در تیمار تامین 60% نیاز آبی در مقایسه با این تیمار به طور معنی داری کاهش یافت.

برای کشت هندوانه در خوزستان در شرایط عدم محدودیت آب برای تولید حداکثر محصول، پیوند رقم B32 بر پایه-های کبالت و فرو و تامین 100% نیاز آبی و در صورت محدودیت آب پیوند این دو رقم بر پایه های مزبور و تامین80% نیاز آبی توصیه می شود.