مناقشات فمینیستی خاورمیانه در گردونه گذار از اسلام گرایی به پسا اسلام گرایی

سوژگی و عاملیت زنان عمدتا مسلمان خاورمیانه در سایه میراث سنت های فرهنگی به جا مانده از گذشته و تفاسیر مردسالارانه از متون دینی، همواره مغفول مانده و حضور و مشارکت آنها در عرصه عمومی محدود شده است. از شروع جنبش بازخیزی اسلامی در نیمه دوم قرن نوزدهم در خاورمیانه، تا کنون، مسئله زن همواره بخش جدایی ناپذیر این نهضت بوده و تمامی جریان های فکری دیگر نیز هر یک به طریقی به آن پرداخته اند. با برآمدن جریان اسلام گرایی در خاورمیانه نه تنها بهبود چندانی در وضعیت زنان ایجاد نشد، بلکه نگاه ابزاری به زنان مانع از تحقق آرمان رهایی و برابری طلبی حقوقی آنها گردید. از اواخر قرن بیستم، جریان فکری نوینی موسوم به پسا اسلام گرایی در خاورمیانه ظهور کرد که مباحث جدیدی در حوزه زنان برانگیخته است. پرسشی که در این مقاله به آن می پردازیم این است که چه تفاوتی در نگرش اسلام گرایی و پسا اسلام گرایی نسبت به مسئله زن وجود دارد و این امر چه تاثیری بر جنبش برابری خواهی و آزادی خواهی زنان خاورمیانه داشته است؟ با به کار گیری روش اسنادی و با رویکرد توصیفی تبیینی، سعی شده با استفاده از داده های ثانویه پاسخ مناسبی برای این پرسش پیدا شود. بررسی ها نشان می دهد که نگرش پسا اسلام گرایی در قیاس به اسلام گرایی امیدهای زیاد تری را برای تحقق آرمان رهایی و برابری طلبی برانگیخته و زنان خاورمیانه امروزه بیش از هر زمان دیگر در پرتو این گفتمان به آینده خود امید دارند و مصمم تر از گذشته در مسیر عبور از موانع تاریخی و فرهنگی مشارکت فراگیر خود، در عرصه عمومی گام برمی دارند