براورد زمانی- مکانی تاریخ گلدهی درختان میوه در استان آذربایجان غربی با هدف کاهش و پیشگری از خسارت مخاطره های اقلیمی

بخش کشاورزی، به دلیل شرایط زیست شناختی و طبیعی آن، فعالیتی همراه با ریسک به شمار میآید و پیشبینیناپذیری بیشتر مخاطره های طبیعی، بهرهبرداران و بویژه باغداران را با چالش روبهرو ساخته است. از همین رو، در این پژوهش، تاریخ بهینه گلدهی درختان میوه دانهدار و هسته دار استان آذربایجان غربی از راه شرایط اقلیمی، مورد ارزیابی قرار گرفت. در این راستا، از آمارکمینه و بیشینه دمای روزانه ایستگاه های هواشناسی برای دوره آماری20 ساله بهره گیری شد. تاریخ گلدهی درختان میوه، با شاخص درجه روزهای رشد GDD، محاسبه، و سپس احتمال این تاریخها در سطوح اطمینان مختلف براساس نرم افزارآماری smada، براورد شد. پس از آن، تاریخهای براوردشده، به منظور تعیین پهنه های با زمان گلدهی یکسان، در محیط نرم افزار 10.2ArcGIS براساس همپوشانی مولفه های مکانی و توابع درونیابی بر روی مدل رقومی منطقه، مشخص شد. یافته های به دست آمده نشان میدهد، براساس نیاز گرمایی درختان میوه و شرایط اقلیمی منطقه، تاریخ عمده گلدهی بیشتر درختان دانهدار و هسته-دار، در اردیبهشت ماه رخ میدهد. تکمیل زمان گلدهی درختان آلو، زغال اخته و ارقام گیالس، به دلیل نیاز گرمایی کمتر در گستره مکانی منطقه، بازه زمانی کوتاهتری را در بر میگیرد. در درختان سیب، زردآلو، زغالاخته، گالبی و هلو، گلدهیها در فروردینماه از نیمه شرقی و جنوبی آغاز می-شود. در این میان، آغاز گلدهی درختان گیالس، با یک ماه تاخیر نسبت به دیگرگونه ها، انجام میگیرد. در درختان سیب، زردآلو و گیالس، تکمیل زمان گلدهی در مناطق مرتفع و سردسیر، تا اوایل تابستان به درازا میانجامد. در نیمه شرقی، پیرامون دریاچه ارومیه و مناطق جنوبی استان، بویژه در محدوده سردشت، زودترین گلدهیها رخ میدهد. همچنین نقش شرایط اقلیمی و ارتفاع از سطح دریا، در تکمیل نیاز گرمایی مرحله فنولوژی زمان گلدهی درختان میوه نیز، درخور اهمیت است؛ به گونهای که در استان آذربایجان غربی، از شرق به غرب، به دلیل افزایش ارتفاع، زمان گلدهی یکماه به تاخیر میافتد. از همین رو، براورد زمان گلدهی در پیشگیری پیش از رخداد مخاطره های اقلیمی، بویژه سرما، یخبندان و تگرگ در فصل بهار در سطح باغهای میوه و با هدف کاهش رویدادن خسارت، از اهمیت بالایی برخوردار است. شناخت و آگاهی بخشی زمان گلدهی درختان میوه در برنامه های پیش از رخدادن بحران نیز، موثر است.