تاثیر موقعیت قرارگیری عناصر ارتباطی بر چینش فضایی با بهره گیری از روش نحو فضا؛ مطالعه موردی: خانه های قدیمی شهر تبریز

فضاهای تقسیم از مهم ترین عناصر در چیدمان و ساماندهی دیگر فضاهای بشمار می آیند. در دوران قاجاریه بیشتر وظیفه تقسیم بندی فضایی به عهده حیاط خانه می باشد به نوعی که بیشتر فضا ها با حیاط حانه ارتباط مسقتیم دارند و یا توسط چندین راهرو دیگر دسترسی به داخل خانه از چند راه امکان پذیر است. پلکان در دوران قاجار از اهمیت کمتری بر خوردار بوده است به نوعی که در اوایل این دوره پلکان مرکزی دیده نمیشود و هر فضایی که دارای اختلاف ارتفاع بوده و نیاز به پله داشته باشد یکسری پله های پراکنده قرار میگیرد. ولی با سیر به سمت دوره پهلوی با توجه به الگوگیری از فرنگ پلکان مرکزی باب شده و در ساختمان ها یکسری فضا دور این پله چیده میشوند و بجا چندین پله پراکنده یک پله مرکزی قرار میگیرد.هر چه از دوره قاجار به سمت پهلوی پیش میرویم پلکان ها از حالت پراکنده به صورت تجمیع شده پیش میرود و در این حالت عمق فضایی افزایش می یابد زیرا در حالت پراکنده هر فضا یک پلکان برای خود دارد و ناظری که در حیاط ایستاده است می تواند آزادانه به هر یک از فضا ها دسترسی داشته باشد ولی در حالت پلکان مرکزی ابتدا باید وارد سرسرا و راهروها شد و پس از آن به صورت خطی تقسیم شد. در حالت پلکان مرکزی چون نیاز به یک فضا سرسرا و راهرو جهت تقسیم به فضا های دیگر نیاز است و چون این فضا قابلیت مبله شدن و سکونت را ندارد می توان گفت پرتی فضا این نوع پله از پله های پراکنده بیشتر است. میتوان گفت پلکان مرکزی چیدمان فضایی را از حالت پراکنده به حالت خطی تغییر می دهد.