تحلیل زمانی و مکانی شاخص های خشکی UNEP و دومارتن در ایران طی دوره 19762020

شاخص خشکی به عنوان نسبت بین تبخیر و تعرق (دما) و بارندگی، بیانگر ویژگی های آب وهوایی یک منطقه است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل زمانی و مکانی شاخص های خشکی UNEP و دومارتن در ایران با داده های دمای میانگین (°C)، متوسط رطوبت نسبی (%)، سرعت باد (m/s) و ساعت آفتابی (h) 40 ایستگاه سینوپتیک به بررسی 45 ساله طبقه بندی اقلیم ایران پرداخت. بارش، دما و تبخیر و تعرق مرجع، پهنه بندی و روند تغییرات شاخص های خشکی با آزمون من-کندال تحلیل شد. نتایج شاخص UNEP نشان داد بیش از سه چهارم ایستگاه ها دارای اقلیم بسیار خشک، خشک، نیمه خشک و مدیترانه ای هستند که ازنظر توزیع مکانی در مناطق جنوب غرب، جنوب، جنوب شرق، مرکز، شمال غرب، غرب، شمال شرق کشور گسترش یافته و ازلحاظ اقلیمی مستعد وقوع پدیده بیابان زایی هستند. نتایج شاخص خشکی دومارتن نیز منطبق بر شاخص UNEP است. براساس نتایج بررسی بارش، دما و تبخیر و تعرق مرجع در مناطق خشک، کاهش میزان بارش، افزایش دما و تبخیر و تعرق مرجع سبب افزایش نیاز آبی گیاهان و کاهش رطوبت خاک شده است. آزمون من-کندال حاکی از روند کاهشی معنا دار در سطوح اطمینان 99، 95 و 90% در بیش از نیمی از ایستگاه هاست. این امر در شاخص های مورد بررسی بیانگر خشکی اقلیم است.