ارزیابی پایداری طرح های آبخیزداری در حوضه آبخیز سیستان و تل حیدری شهرستان جهرم با استفاده از روش IUCN

در مدیریت جامع حوضه های آبخیز، آبخیزداری از عملیات مکانیکی و زیستی به سمت یک سیستم مدیریتی یکپارچه و اداره واحد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و بوم شناختی با مشارکت مردمی پیش رفته است، که از طریق آن بتوان نیازهای انسان را برای زمان حال و نسل های آینده بطور مستمر و معقولانه تضمین نمود. علیرغم اینکه در اثر بخشی اکثر پروژه های آبخیزداری تردیدی نیست، اما همسو و هم راستا بودن این پروژه ها با اهداف توسعه پایدار نیازمند ارزیابی همه جانبه است.

در پژوهش حاضر از روش اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) به منظور ارزیابی پایداری طرح های آبخیزداری در حوضه آبخیز سیستان و تل حیدری جهرم و مقایسه آن در دو زمان پیش و پس از اجرا (1400-1384) استفاده شد. مهمترین ویژگی روش IUCN در نظر گرفتن همزمان فاکتورهای اکوسیستمی و انسانی است. بدین منظور، با استفاده از روش نظر خواهی از خبرگان، در نهایت سه معیار و 15 شاخص برای بخش اکوسیستم و چهار معیار و 13 شاخص برای بخش انسانی انتخاب گردید. ارزیابی پایداری یک بار بدون وزن دهی شاخص ها و معیارها و بار دیگر با وزن دهی به روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی انجام شد.

یافته های پژوهش:

 امتیاز نهایی با توجه به بارومتر پایداری به ترتیب در روش اول پیش از اجرا 66/30 و پس از اجرا 71/33 و در روش دوم 64/60 و 66/66 به دست آمد که نشانگر سیر صعودی در میزان پایداری و افزایش وضعیت پایداری می باشد.

نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که طرح های آبخیزداری انجام شده در منطقه توانسته است که بهبودی نسبی در شرایط بوم شناختی و اقتصادی - اجتماعی منطقه ایجاد نماید